Arêker/derleyen: Faruk Eren
Redakte: Asmêno Bêwayir

Farsi

Türkçe

Gileki

Zazaki

Ab

 su

 av 

awe

 ab tengi  kerden

 susamak

 faşkal av 

teyşan, têsan biyaene

 ab ez cah keşiden

 kuyudan su çekmek  için  gerekli  -v-şeklindeki  aletin  adı

 du xale,du xalew, gaç

gaçık

  ab  demağ

 sümük

 zak

çhılm, zux

 ab dehan

salya, tükürük

filik

gılêzi, tü, aliye

 ab dide

göz yaşı,alçak  gönüllü  bakış

 aw  çumus

hêstır, isire

 ab raket u saket

 durgun su,su birikintisi

 mande aw

awa mendiye

 ab zeminhayi nemnak

 nemli  yerin suyu

 çura ab, çuraş ab

 abisten

 hamile (hayvan)

 şakam a gitan

awr

 abgah,pehlu

 havuz, su deposu, mesane

 aw tak, pali, tak pali

hope; mırzori

 abgir, govdal ab

havza, su birikintisi

 çure 

 ab gıl, alud

 kirli  çamurlu  su

 tül aw 

awa lemişte, zadıkıne

  ab mast

 yoğurt suyu

 keyal aw

awa masti, awdoe

 abu lerm (nim germ )

ılık su

 lalim  aw

awa silgerme

atiş

 ateş

 taş

adır, ar

  atiş sorx u be dûd (ez çûb

 çubuk ateşi

 dumansız  kızıl  ateş

adıro sur

  atiş  şulver hizm

 şuleli odun ateşi

 su dar atiş, gor gore atiş (gor  gor  diye ses çıkaran  alevli odun ateşi.)

axer, ağbet, serencam

 son, sonuç

 axera  sar

axıri. Peyniye

adem  çaq  u  ferbih

 tombul,şişman adam

  babraz

goştın

 adem xiki u çaq

 göbekli  şişman adam

 palone vagardane (gerdanı sarkık) , fut  baowde (çiğnemeden yutan) , tappuş

mordemo xılkın u goştın

adem  dad  dadi

 geveze  adam, dilenci

 fuyuj (taifeyi kovlhayi  deyleman.deylamandaki  çingene  taifesi.kinaye )  

 adem  dad  dadi u  şuluğ

 geveze

 gijgal 

geveze, qopırte

 adem  dadi  şuluğ  u  ateş pareşirret

val  vali  zadu,sallat,vaq vaqi

adem  deraz, lendehur, bi mesraf

 iri yarı adam

 ardal 

dest u pai

 adem  müzi  u zerneg ve hesbgır

 uyanık, hileci  adam

 narme  bur  ( kinaye.yumurta  tokuştururken  rakibinin  yumurtasını  dişine  dokundurup yumuşatıp  oyunu  kazanan  ve  yumuşağı  yiyen  adam.)                                                                                                                                                                                                                   

dekbaz, hilekar

arayiş  kerden (ser  u suret,libas)

 süslenmek

çakun vakun gudan(baowdi)

xemelnaene

arayiş  kerden

 süs , makyaj (kadın için)

tamşeyat  dan

xemelnaene, tit-vit kerdene

aruğ

geğirme

garaş

qulpıke

astin

elbise kolu, ten , etek

tilif 

isti

asiyab  desti

 el  değirmeni

 aseye, das aseye

dıstarri

 aşti

 barış

 aşt

aştiye

 ağuz(tr)

ağız, doğum  sonrası ilk  süt

zaye  şir, kale 

hêrışe, coni

aşgal

 çöp, çer çöp

 rute

sılond

 ağel, ağul

 ağıl

 malge 

gorre

alünek

 gecekondu, tek göz dam, kulübe

fakay,füore  lukay  (kinaye-füore  lukay

qulba

harpoşt  surax

 kirpi, deliği

amas  kerden

 şişmek,şişirmek

arma  gudan,masasan   (destem  amas  kerd

masaene

  amuxten (ph) -miamûzem

 öğrenmek – öğreniyorum

yamutan  --yamujem

mocaene/musaene - ez mocenan/musenan

an ca,der  an caha ( eşare  be  dür )

 ora,oralarda

 aye,uyandar,uyan

uca, aca, ica

in  ca,der in caha ( işare be  nezdik )

 bura,buralarda

 i yar,i yandar,iyan,irar 

naca, ita, nica

 an  çiz,felan  çiz

o şey (unutulan) 

 hakarey

o çi

 an gah ,beed  ez in,beed  ez an

o zaman,ondan sonra,bundan sonra

 e ma 

o waxt, nae ra tepeya, nae ra dıme

avar-rizeş

 yıkık,harap

rıjiyae, xırabe

 riz avar kerden

 yıkmak

dakalas an 

rıjnaene

 avaz der  daden  u  bang (ph) zeden

seslenmek,bağırmak

 avij a dan,sul zan

veng'a cı daene

 averden(ph) (averdem)

 getirmek (getir-getirme; getirdim)

 havardan (beyar,neyar; beyardam)

ardene (bia-mia; mı ard)

 miaverem

getiriyorum

 havaram

ez anane

biyaverem

getireyim

 biyaram

ez biari

 mi averdem

 getirirdim

 haverded bum

mı ardêne

averde budem

 getirmiştim

 biyardah bum 

mı ardi bi

  avixten libas (ruyi tenap)

 elbise  asmak (ipe)

dargentan (emr;darganxdanargan )

darde kerdene

avizan kerden

 asmak,sarkıtmak,sallandırmak

 vargantan

darde kerdene, raşanaene

ebri

bulutlu

 moy-rare  mi 

hewr

 ocaq  kur

 kısır

murde  sur

ocağkor

 ehtiyat  kerden

 tebdir almak

 passan

tedbir gırewtene

 ez pa derd amaden ( xeste  şoden )

 yorulmak , bıkmak

 va katan

bêzar biyaene, qefeliyaene

ez dest refteni-mordeni

 ölünesi,ölmeye değer

 buşo zur

 ez rah bala

 yüksek yoldan

 sar daraki

raya cori ra

ez rahı bala biya

 üst yoldan gel

 sar darakie beye

raya serêne ra bê

 ez rah payin nerev

alt yoldan gitme

bun darakia naşu

raya bınêne ra meşo

kuh neşinan der zemine rah u rah reften şiiri dareend

dağda oturanlar yol ve yürümek üstüne şiir sahibidir

(sar ba jaori nafas gıri/sar ba jiri /lag va miri/var va veri /jon u dıli/)

ez kodam rah ,koca (ez kodam rah reft)

hangi yoldan (hangi yoldan gitti)

 kami rah (kami ra başu)

kamci rae (kamci rae ra şi)

 eşk

göz yaşı

arsu

hêstır, isire

eshal (ar)

ishal

piçis

riye, vırrıke, ishal

isabet kerden,berxorden

rastlamak, çarpışmak

faganasan

raşt amaene

oftaden

düşmek

katan

waro gınaene, kewtene

 efşanden

serpmek,dağıtmak

şondan

pışkıtene

 efkenden,endaxten

yaymak

gentan

vıla kerdene

eknun,hala

şimdi,hala

ise

nıka

elek,ğarbil

elek

kum

pırocıne, elege

umid

umut

nanje

umıd

enbar sanduqxane

eşya kileri

pasdu

enbar cu bi

hububat anbarı

ambar,das ambar,pile ambar

enban

yayık

habom

intixab kerden,dest çin kerden

seçmek

vajen  dovjen gudan

weçinıtene

entezar,montezir

bekleme

refeq,rafaq

endaze gam

adım ölçüsü

pa baras

endaze

ölçü,mertebe,liyakat

vafraz,va fi,raz

 engar

 zan,tasavvur,sanki

badore,badari,aza

 istaden(ph)

ayakta dikilmek

hisan

vınderdene

 in bar,in defa

bu kere,defa

i garaş

na rae, na gerenge, na dolıme

 inca,der inca

bura,burada

iyar,iyandar

itya, naca, nica

incaha

buralar

iyan

ityay, nacay

 inqeder,kemi ez çizi

bu kadar,birşeyden az

hançey,hanei

hende

baran

yağış

varaş,baraş

varan, varış

 nem nem baran

damla damla yağış

şake şi(şake şi vare)

 baran meemuli

genel olarak yağış

rass e varan

 baran(be kuhsaran biyard

dağdan gelen yağış)

ku var,ku bari

baran bisyar tond

çok hızlı yağmur

la

 baran (regbar)

sağnak yağış

rak,şore var,şure var

şıliye

regbar mi barid

sağnak yağıyor

rak yağıyor

baran mi barid

yağmur yağıyor

varaş vare

varış/varan vareno

bar i zafe

 fazla yük,iki taraflı yükn ortaya gelen fazla ağırlığı

meyon bar,men bar

bazdem şedid ez rah dehan beraye serd kerdene ğeza

yemeği soğutmak için hızla üflemek

fi zan,fü zan

baz resi kerden,costen kuşe u kenar ve çib sakra

köşe kenarı yoklamak,araştırmak

jarusan

baz kerden-açmak-pehn kerden sofre rehetxab

sofra,yatak açmak

vakudan(baz kerdem

açtım

vagudem_baz mi konem

açıyorum

vakunam)

 baz gerdiden-baz geşten-ber geşten

geri dönmek,pişman olmak,vaz geçmek

vagardasan(ber geştem0döndüm

vagardasam-ber mi gerdem

dönüyorum

vagardam-vagardi-vagarde-vagardim,vagardin,vagarde-

darem ber mi gerdem

dönmekteyim

vagerdesederem

ezo geyrenan a

baz gu kerden herfe kesi ra

başkasnın sözünü tekrarlamak

vaguya gudan,hagu vagu gudan

baz  hem,du  bare

tekrar,yine

hande

anci, reyna

baften

dokumak,örmek

vaotan(baftem

tenıtene, deştene

  bang(ph),giriye

ses , bağırtı, feryat,ezan,sesli  ağlamak

vang 

veng, bırraiş, qiraiş

beççe,kudek

çocuk

zak

doman, qıc

  be  xater , be illet, berey

yüzünden,için,sebebiyle

vasar

...rê , seba, riyê ...ra

 bextek,kabus

kötü rüya

fuxus  gitan

hewno xırabın

 bexşiden(ph)

bağışlamak

baxşen

xatırê cı şanıtene

 berader

kardeş

abrar

bıra

 beray,be xater

nedeniyle

re,va sar

rê, riyê ...ra

bir bir nigah kerden

aval aval,şaşkın şaşkın bakmak

tuş  isan 

matê cı biyaene, şaş u waş cıkewtene

  ber  xasten-bolend şoden

yükselmek,kalkmak

varasan

berz biyaene, werıştene

 ber  xizanden,bolend kerden

yükseltmek,ayağa kaldırmak

varasanen

berz kerdene, werznaene

ber xorde kerden,tesadum kerden ba çizi (ber xord kerdem ba an)

karşılaşmak,çarpışmak,değmek (onunla karşılaştım)

ganastan (baganasam) emir kipi;begın-negın

cı gınaene (ez gınenan cı), raşt amaene

berdaşten (berdaştem)- bermidarem

almak-kaldırmak-taşımak (aldım-kaldırdım-taşıdım)- kaldırıyorum

vigitan (vigitam)- vigiram

gırewtene (ez gênan)

borden (mi borem-bordem)

götürmek (götürüyorum-götürürüm)

baordan (baburdam-benan-boram)

berdene (ez benan)

birişte kerden (birişte mi konim)

kavurmak-közlemek (közlerim)

biştan (bijam)

potene/pewtene (pocenan)

berf (berf ba bad-ı şedit)

kar-kış (tipi, boran)

varf - pu (sefidey)

vewre,vore (pukeleke)

berf barid

kar yağıyor

varf ba varas

vewre varena

berg nu reste, taze baz şode-civane

bahar dalı-tomurcuk

zuppe

thalbusık, velgo teze

ber gerden ez rah-ber geşten ez rah

yoldan geri dönmek

vagardan

ageyraene, acêraene

berre

kuzu

vare (ph: varak)

verek

boriden

kesmek-ayırmak-kopuk-komuş

ben

bırrnaene

boz

keçi

buz (ph: buz)

bıze

boz ğale

oğlak

buzkuli, zangal

bızêk

bozorg şoden

büyümek, erişkin olmak, irileşmek, başkan olmak

pille vabaon

pil biyaene

bestankar, delepkar

istekli, alacaklı

qarze xa

waştoğ

bağal kerden u çesbiden

kucaklamak, sarılmak

doçksan

pırosiyaene, vırane pıra bestene

beliden

yutmak

fabarasan

qult kerdene, roqılotnaene

bolend kerden

kaldırmak, yükseltmek

jaora gutan

berz kerdene

bend ameden xun

kan akışının durması

xun bas gudan

bırriyaena goni

bend baz- tenap baz

ip cambazı

qule

benefşe

menekşe

mişin

menemşe, bınewşe

bu

koku

uffa, uffye

boe

bute

çalı, geven

gavand, abarak

gone

buden (hesten)- istaden (men bé intizar mi istem, tu beya)

olmak, var olmak- hazır olmak (Özlemle bekliyorum, sen gel)

hisan (Mu ti refaq isenam, tu beya)

(esti) biyaene (ez intızarê toyan, tı bê)

buht- hiyret

hayret

vake, valye

şaş biyaene

heyran şodem

hayran oldum

mare vale ru bade

heyranê cı mendan; hewesiyan cı

be dendan gıriften, ba dendan çizra berdaşten (gorbe beçeeşra be dendan girift bord)

ısırarak almak, kaldırmak (Kedi yavrusunu ağzına takıp götürdü)

gaz a gitan (piçe xu zake gaz ayte baburd)

gaz ra gırewtene (Pısınge leyrıka xo be gaziana gırewte berde)

biyaid

gelin

beyey

bêrê

bişter, ziyadter

çok fazla

veştar

vêşêri, zêdêri

bi qerari kerden

sabırsızlanmak

kun jamani gudan

leze kerdene

ebri

bulutlu

moy, rare mi

hewrın

eblaq

alacalı

kalaç

belekın

ocaq kur

kısır kadın

murde sür

cêniya huşke

ihtiyat kerden

tedbir almak, ihtiyatlı davranmak

passan

tedbir gırewtene

ez pa derd amaden, xeste şoden

yorulmak, bıkmak

va katan

qefeliyaene, kewtene

ez pa derd averden, xeste kerden

yormak, bıktırmak

vargentan

qefelnaene, xêğ kerdene

peşm (Ph) (at u eşgal peşm ra begirem)

yün (yün taramak)

paşme valam

pırç vardene

peşe

sivrisinek

lal

kelmose, phinge

ponehgah giriften- zir derextan

sığınmak- ağaç altına

pandome gitan

xo şana bınê dare

pençere- deriçe xanehayi rustayi

köy evlerindeki pencere

lojunbar, lojunak

locıne

pindari- guman mikoni

sanki, güya- şüphe

badari

guman kerdene

penhan şoden- mahfi şoden

saklanmak

daxutan

xo wedardene, nımıtene

penir maya- ez ema bozğale

peynir mayalamak için kullanılan oğlak bağırsağı

furşe

şilav

penir taze- şir cüşanide penir neşode

maya tutmamış peynir

lur

puzxend - xende zir sibili

bıyık altından gülümseme, alay

sembeli xande

bınê zımbêlan ra huyiyaene

puz esb, qatır u seg

at, katır ve köpeğin ağız çevresi

mutare

fırrne

pust debağ şode gusfend - şebiye kise, enban

tabaklanmış koyun derisinden yapılmış dağarcık, çanta

yünsüz: habom - yünlüsü: mutal

pehlu be pehlu, kenar hem rah reften

yan yana, birlikte yürümek

yamizan şon

pia şiyaene

peyda kerden, yaften

bulmak, ortaya çıkarmak; aşikar etmek

yajen,  emir kipi: beyaj, neyaj

eşkera kerdene, peyda kerdene

peyda şoden, aşkar şoden

belirmek, ortaya çıkmak; bulunmak, ortaya çıkarılmak

peyda vakatan, daşt a katan

eşkera biyaene

baran

yağış

varaş, baraş

varan, varış

baran- be kuhsaran biyard

dağlardan gelen yağış

kubar, kuvar

varışê koan

baran, regbar

sağnak yağış

rak, şore, şure var

thave, şıliye

pa der miyani kerden

müdahale etmek, araya girmek

meyan vayini gudan

mabên/miyan kewtene

pader heva, vilegerd

asılsız, temelsiz, düzensiz, aylak

yalam yarha-çişini yapğtıktan sonra yıkanmayan

parû

kürek, kürek kemiği

xuye, çulow

huy, bêrik

pare ey, guruhi

güruh, grup, bazıları, kimileri

yapare, yaparan

taê, qıfle

paşne kifeş, paşne kaş

ayakkabı çekeceği

püzi

paşne bolend

yüksek topuklu ayakkabı

kab bulend

paşneberz

paşiden- rixten; dane beraye murğan

tavuk ve kuşlar için tene saçmak

şomdan

payan kar- axer kar- ser encam

son, nihayet

axare kun

peyniye, axıri

poxten

pişirmek

putan

pewtene

por - leba leb

dolu- dopdolu

moşt

pırr, pırra pırr

pertab kerden

fırlatmak, atmak, bırakmak

tuadan

eştene, partav kuwıtene

porsiden - sual kerden

sormak

vapursen

persaene, pers kerdene

pes ferda

yarından sonra

parase

roca bine, biro

paşti pa zeden

tekmelemek

a lang a dan

pasqule pırodaene

gerdene kuh

dağ geçidi, yamaç

kul hat

gaban, vılê koy

girdu

ceviz

gardakan

goze, goza khakıle

poste sebe gerdu

yeşil ceviz kabuğu

zumbu

purr

gerdiden-geşten

dolaşmak, dönmek, tur atmak

gardasan

geyraene

gerdanden

döndürmek, değiştirmek

gardanen

çarnaene

gorosne, guşne

açlık

vaşna

veyşan, gest

gırıften (ma gav ra negırıftim)

almak ( biz inekleri almadık)

gitan (amu gavu nagitim)

gıretewne (ma mangey négırewti)

mirevem bazar suzan migrem

pazara iğne almaya gidiyorum

şunam bazar darzan haginam

şonan suke/bacar derzine herinenan

gorg

kurt

varg

verg

gırye

ağlama

borme

bermayış, berbış

girye kerden

ağlamak

burme gudan

bermaene, berbaene

girye mikoned

ağlayan

burme kuna

bermeno/bermena

gosterden

yaymak, yatak sermek

gentan

rakerdene, ravıstene

rehetxub ra pehn kon

yatağı yay

ja bigan. Emir kipi: bigen, nigen

ca rake, rafiye

gosesten, pare şoden

parçalanmak

fûsasan

parçe biyaene, lete biyaene

gosesten,pare kerden

parçalamak

fûsanen

lete/parçe kerdene

goşad

geniş, ferah

val

hira, hera

goşad şoden

açılmak, genişlemek

val a baon

hira/hera biyaene

goşad kerden

açmak, genişletmek

val owdan-vaowdan

hira/hera kerdene

goşad goşad rah reften

rahat rahat yol gitmek

vaowde vaowde ra şaon

goften

söylemek

gutan

vaten

ab gil alud

bulanık kirli su

tul aw,tülin

awa lemişte, zadıkıne, leyle

gıl

çamur,kil

tül

çamurre, kile, lınci

golabi mahalli

yabani,mahalli armut

arba, xojey

şekok

gelu, golü

boğaz, gırtlak

guoli

guli, gule, belıke

gom şoden

kaybolmak

bayi baon, bayi babu

vini biyaene

gonceşk

serçe, küçük kuş

malije

milçıke

gendom

buğday

gandam

genım

gendomzar (berevim ruyi gendomzar)

buğday tarlası, bahçesi (buğday tarlasına gidelim)

zemi (başim zemi sar)

hêgaê genımi (şime hêgaê genımi ser)

gonde

iri, büyük, hantal hamur topu

pila

pil , gırd, gırs

guçe frengi

domates

tamate

tamatese, fırenge, lolıke, şamıke

gosfend u boz

koyun keçi sürüsü

rize mal

mêşın u malo sia

gosfend

koyun

gusand

miye, mêşın

gosfend

şişek

parne

şışege, khavıre, belendire

guş

kulak

guş

goş

guyende

söyleyen

ba gute kes

vatoğ

goh

dışkı

 gi

gi, ci

gehvare

beşik

gore

hêlanıke

rupuş gehvare

beşik örtüsü

gare sar kas

giyah

ot

vaş

vaş

pune

yarpuz otu

pitinik, pitune, paşeki

pune

gic şoden- rem kerden- divane şoden( esb rem kerd- divane şot)

sersemlemek- ürkmek-delirmek (at ürktü, çıldırdı)

vatula baun (yabu vatula bu)

gêc biyaene )estor bi gêc, bi xêğ)

kartunek, enkebut

örümcek

kartang

pirıke

kase ser (kase serem derd mikonid)

kafa tası (kafamın tası ağrıyor)

sare ton (mi sare ton derd kune)

kakıte (?) (serê serey mı deceno)

kaşten

tohum saçmak

kastan, karasan

karrıtene (karren-), ramıtene

kafir, mülhit (büzürge babiha, la mezheb- kal babi, mülhit u kafire est)

allahsız (Babilerin büyüğü, mezhpsiz- Baba Malhut: İsmaililerin Alamut' daki büyüğü Alaattin Mahmut)

malhut, kal babi, baba malhut

kafır

kebk

keklik

zaraj, zarej

zerec

kebk cücedar

yavrulu keklik

zaraj lule

zereca leyrine

laneye kebk

keklik yuvası

zaraj fak

halênê zereci

kebke salxorde

yaşlı, doğurgan keklik

anaj

zereca anace

kepek zeden ğezeha (nan kepek zed)

yiyeceklerin küflenmesi ( ekmek küflendi)

müs, zan (non mus ba za)

mıze (nan bi mızkın)

koca, kodam ca, kodam rah (az koca amedi?)

neresi, hangi yer, hangi yol (Nereden geldin?)

kor (kuyan dare ji buame?)

koti, kamca, kamci ca (koti ra amay?)

kodam yek, kodam kes, çe kes ( kodam kes goft, çe kes goft)

kim ( kim söyledi)

kam te, ki, kuya ti (Kam te bagut?)

kam (Kami vat?)

kodam kesi, çe kesi, kodamin

kimler

kami

kami

kerden

yapmak, etmek

gudan

kerdene

giz kerden, çombatme zeden

bağdaş kurmak, büzülmek, büzüşmek  

juske zan, juft azan

zaniyan ser ronıştene, cematki ronıştene

kişreften, dezdiden, cerb kerden

aşırmak, çalmak, el koymak

kuştan

tırtene

keşiden

çekmek

hakas en

kaş kerdene, antene

kif zeden

keyiflenmek

daskalezan, çikal zan

keyf kerdene

kefkir

kevgir

astam

pırocıne, parzun; astami (?)

kelağ

karga

kalaj

gele, qılancıka siae

kemi, miktari,yek kem, endek

biraz

ye mine

kemi, tenê, taê

 kenar,nezdik,pehlu(ph)(qeddim gilakira terane-beraye to be langerud,lahican u espili reftem/to niyamedebudi kenarem-nezdike men.

kenar,yakın,yan(kadim gilakiceden şiir-senin için langerud,lahican ve espiliye gittim/sen yakınıma gelmemiştin.)

pali(ti visin langerud,bu şom,lajan buşom ta esbeli/tu numabi pali.)

kınare, nezdi (ez seba to şiyan Lanegrud, Lahican u Espili/Tı nêamay nezdiyê mı)

kenar guşeha-dor u berha (men meslı ğeribeha kenar guşe ve dor o ber migerdem)

kenar köşe çevre(ben garipler misali kenar çevrelerde dolandım m.veli mozafferi)

dime-dima kon (mu qarip one muşon dime-dima kone mujam)

kınar - koşe, dor u ber (ez zey ğeriban nat u dot ra, der u dor ra geyrayan)

kenden(ph) -der averden

kazmak, çıkarmak, açmak

kandan

kınıtene, vetene

kubiden

ezmek, dövmek

kutan

kuwıtene (kuyaene)

kuçe-miber-gozergah

sokak,geçit,güzergah

ra şai

raa şiyaene

kuze sefalin

seramik, çömlek

gule

dizke, xılık, kup, kuz

kuzeger

çömlekçi

xumer

-

kovli

çingene

fuyuj

aşıq, qereçi

kun (kune sere reften- ba kun rah reftene kudekan)

göt (Çocukların kıç üstü sürünmesi)

mus (kuna liske şaon)

qıne (qıneserki şiyaene/xo kırrışnaene)

kuni

götveren

kindene-kin de

qınedae

kuh

dağ

ku

ko

kuh neşin- dam dar- çupan kuh neşin

dağ sakini- besici-

galaş, galişha

key- çe vaxt (key reft?)

ne zaman (ne zaman gitti?)

ken ( ken başu?)

key- çı wext (key şi?)

qatil

katil

xuni

gonewer, qatıl

qarç

mantar

karke lange (tavuk ayağı biçiminde mantar)

sung

qaşok

büyük kepçe

aw dali, ab dali, çamçe zan

kunêz, çemçe

qatir

katır (kısır)

gatar- mal- haram mal- macine (kısır anlamında)

qatır

mutemail be qehveyi

kırem rengi katır

sandal

qatıra boze

korre qatıre ner

erkek katır sıpası

naraki

kuriyê qatıri

korre qatıre made

dişi katır sıpası

maciki

kuriya qatıri

qebr

mezar

kinayeli; ye vije sar- ye vaja ja,handi ja(bir parça yer)

mezele, qebrıstan, gore

qerar giriften-aram giriften

yatışmak,sakinleşmek-durlmak

fendl eytan,fender eytan

vınderdene, ğais biyaene

qera qurut

qurut,kurutulmuş çökelek

sarj

terene

qarniye çeşm

korneya

ninaki

lilıka çımi

qusur-gonah

kusur,suç,kabahat,günah

xusir

qusır, guna

qorbağe

kurbağa

miş,baqe

beqe

qavse kozh,rengin keman

gök kuşağı

yalamang,tir keman lıng

fıtıka Heqi, miya Heqi, miya Ana Fatma

ferda

yarın

ine ke ruz

meşte, şewra, şodır

ferda bazar reftem

yarın pazara gidiyorum

ine ke ruz bazar bu şom

meşte şonan suke (bacar)

furuxten

satmak

fartan

rotene

furu rixt divar

duvarı yıkma, dökme

daparaz

dês/diwar rıjna

furu mirized

yıkıyor, döküyor

dapare

dano pıro, rıjneno

furu rixten u bergeşten divar

duvarı yıkmak ve onarma

dakalasan

dês weşanıtene, rıjaene

furu rixten divar

duvarı yıkmak, dökmek

fakalasan

dês weşanıtene, rıjaene

furu rizanden viran kerden

yıkmak, virane etmek

fakalenen

rıjaene, wêran kerdene

furu kerden-duxul kerden-nehaden

koymak-sokmak-boşaltmak-söndürmek- batırmak

danan

cınaene, cıvıstene, pıro kerdene

furu kerden çub

çubuğu yere batırmak, saplamak

gal adan

çüwe erd vıstene/kuwıtene

furu kerdem

sapladım

gal a dam

mı kuwıt erd

furu mi konem

saplarım

gal a danam

ez kuwenan erd

darem furu mi konem

saplamaktayım

gal a da darem

ezo kuwenan erd

furu kerde budem

saplamıştım

gal a da dabum

mı kuwıti bi erd

furu kerden-defn kerden

defn etmek

gal owdan

defn kerdene, wedardene

feryat keşiden

feryat etmek,bağırmak

zarçale

zırçaene, qiraene, bırraene

feryat bider konende,xeber konende

haber ,uyandırmak için seslenme

a yü

veng'a cı daene, pêhesnaene

feryat keşiden kuh neşinan-feryat beraye rah dür

uzaktaki birine selenme,dağlıların seslenmesi

sul zan

veng'a cı daene, sılam daena vengi

feryat şadi

sevinç seslenmesi

owy

zırçaişê şabiyaene

feryat keşiden ez ters

korkudan seslenmek

zahar zen

tersan ra zırçaene

feşar daden

itmek,sıkmak,bastırmak,dayanmak,tutumak,direnmek

jia aytan

than daene, ero cı verdiyaene, aznaene

feşar daden gulyi kesi ba dest

birinin buğazını sıkmak

daxşarden

gula kesi pêra naene

fuzul

boş boğaz,saçmalama,atık,pislik

pila kut

fızıli, thal

fulani(vajeyi beraye seda zedene ademe neşinasi)dayi

tanınmayan birine seslenme sözcüğü

xalu

filfil(snskrt)

biber

dargam

biber

füt kerden

üfleyip içmek,yudumlamak

fiu a gudan

puf kerdene

mi fehmem

anlıyorum

famam

fahm kenan, areze kenan

yabu ez sexre gozaşt

talan, yağmalamak

hakowlika gudan

yağme kerdene, talan kerdene

ğaret kert

yağmaladı

hako bagut

yağme kerd, talan kerd

ğezaye dan (xorake zımıstani, çarpayan)

kışlık hayvan yemi

rujom

punağın

ğerk şoden-morden der ab

suda boğularak ölmek

damurdan

ğurub

gurub

lime

muğurbe, leyl

aftow zardi

gurub vakti, havanın kararmaya başlaması

cerağ veysan

muğurbe, leyl

ğeltiden

yuvarlanmak

kute lom, gargare

gındırbiyaene, gırr biyaene

arusi kerdın

evlenmek, düğün yapmak

esmar gudan

veyve kerdene, zeweciyaene

asabani şoden

sinirlenmek, kızmak

su aytan

hêrs biyaene, qehriyaene

asrane

ikindi kahvaltısı

varcast

veraşaniye

asrane xordi?

asrane yedin mi?

varcast ba xordi?

to veraşaniye werde?

aw aw seg

köpek havlaması

law

haw haw

tak baz rube bala

sırt üstü, yüzü yukarı

dim a jor

pheşti ser

tenab

ip, sicim

kasat

la, rês

zimad

yara sarma, merhem

sunup

melem

safi, pervizen

temiz, halis, net, süzülmüş

parizon

parzun

tarike xeruz

horoz karanlığı

tala gure

leyl ra

sobhane

kahvaltı

caşt

ara

sexre(ar),senge büzürge kuhsaran

kaya,dağlıların büyük kayası

sange tale,sange taş

kerre

yabu ez sexre gozaşt

beygir kayadan geçti

yabu sange tale red abu

bergir kerre ra vêrd ra

nam mekane der etrafe imame deylemıstan

hasan sabbahın kayası

senge taş

kerrey Hesenê Sebbahi

reft ruye senge büzürge pertgah

büyükkayanın(uçurumun)başına gitti

bu şo tase ser

şi zile/zindan ser

sexrehayi bolend(aşiyan perendegan kuhsaran)

yüsek kayalar(dağ kuşlarının yuva yaptığı yerler)

sange deyar

arsêle

seda beres

çağırma,sesini ulaştırma

vang res

veng cıresnaene

seda mi resid

ses ulaştı

vang rase

veng resa cı

sedaye pa be hengam deviden

kaçarken çıkan ses

patalas-patalus

du şaqe

çatal-çatal ağaç,çubuk

du xale çu-du çikke çu-du gal

dıçatal

şaqe xuşkide u boride

dal;kesilmiş,kuru

ezgar

şaqehayi xuşkide temişk,xarzar

dikenlik

bar kulom

têli

çeşm ruşani der arus u ceşn

bayram ve düğünlerde kutlama sözcüğü

şati

çeşm ruşani averde

müjde getiren

şati beyardae

av,yolculuk için giymek

dapiçar gudan

şamgah,ğurub,ser şeb

akşam

şane ser

şan

şayi kerden

yaymak,ifşa etmek,açığa vurmak

cow dargentan

vıla kerdene

şeb

gece

şow

şewe

şeb şod

şow dakate

gece oldu

bi şewe

şıpış

bit

sabuj,subuj

şıpıce

şıpış

larva, sirke

rışke

rışke

şipiş keşi

bit tarağı

rıske şune

şaney rışkan

şoden (Ph)

olmak, yapılmak

vakatan

biyaene

mi şevem

oluyorum

bum, bi, bun, bum, bin, bun

ez benan

şode budim

olmuştum

bu bo bum, bu ba bi, bu bo bu, bu bo bim, bu bo bin, bu bo bun

bi biyan

men, xud be xud ( beraye xud) tenha şodem

kendi kendime yalnız oldum

mu xore re tanha vakatam

xo be xo rê biyan tenya

şereh kerden maiyat

sıvıların kaynaması (hırslanma)

çorasan

ab penir ez kise şireh mi kerd

peynirin kese içinde kaynaması

penere aw, kise ji çoras

şerik peyda kerden

ortak bulmak

dalarasan

barebıra diyene

şosten

yıkamak

şurdan

şütene

şostem

yıkadım

başurdam

mı şüt

mişuim

yıkıyorum

şuram

ez şünan

şoş

akciğer

fe

pışıke

şule atiş

ateş alevi

bal

halonge, kıle

şule nawrozi

nevroz ateşi

nowruz bal

şulever kerden atiş

ateşi alevlendirmek

atiş ve giranen

adır wekerdene

şekk u teredüt

kuşku

vaduna, vadana

şık

beşekk oftadem

şüpheye düştüm

vaduna dakatan

mı şık berd cı

şikesten

kırmak

şakanen

şıkıtene

mişikinem

kırarım, kırıyorum

şakanam

ez şıknenan

şellaq keşiden

kamçılamak, şaklamak

fakasen

qamçi kerdene

şillik kerden, eslaha

silahı ateşlemek

dagitan

sileh pıranaene

şoma

siz

şame

şıma

şoma ra, be şoma

size

sama re

şıma rê

be şoma- şoma ra goftem

size söyledim

şame re baowtam

mı şıma rê vat

şamorden, şimorden (Ph)

saymak

şamorden

amardene, mardene

şina kerden

yüzmek

jone şir gudan

ajne kerdene

şinaxten

tanımak

şanaxten

şınasnaene, nas kerdene

mişinasem

tanırım, tanıyorum

şanaxtem

şınasnenan, nas kenan

daren mi şinasem

tanımaktayım

şanaxta daren

men u ra şinaxtem u me ra neşinaxt

ben onu tanıdım, o beni tanımadı

mu une başanaxtem u ma neşanaxt

mı o şınasna, ey ez nêşınasnayan

şür

coşku

azdan

şir boride u fasid

kesik süt

babe şir

şıto bırriyae

xame

kaymak

xumtu, xumte

xavıke, serê şıti

kere

tereyağı, sade yağ

caleme

xapıka roni, rono teze

şiven

feryat, figan, çığlık, ağıt

zarçale gudan, zepir kasan

zırçaene, qiraene, bırraene

hevar nekeş, feryat mekon

feryat etme

zapir nakas

mezırçe

saxten (Ph)

yapmak, bina etmek

satan

vıraştene

misazem

yaparım, yapıyorum

sazem

vırazenan

sakit

suskun, sessiz, sönük

tam tür baza, tam tüm baza

sukıt, bêveng

sibil

bıyık

senbel

zımbêli

sepide gol reng

gül rengi, sabah kırmızısı

surxe sub

sıpêde

sıporden, sıfareş kerden, emanet gozaşten

emnat etmek, ısmarlamak

sıpurdan

emanet kerdene

sext- melalaver- dıl azar

çetin, sıkıntı veren. Can sıkan

satan

çetın

ser a zir- ser bala

baş aşağı, dik

sar jaor- sar pain- sar jir

sere serde, vırqoşi

serdar- emire deylami

deylam emiri

pile savar

serder payi hem kerden gusfend behengame istirahat

koyunların istirahat zamanı

gal mangal a baon-

meğel/mêle kerdene

serd şoden ğeza

yiyeceğin soğuması

vaçassan

serdın biyaene

xoreş serd mişeved

yiyecek soğudu

qatuk vaçane

werd bi serdın

ser şir

kaymak

sire sar

serê şıti, xavıke

sorfe

öksürük

xave, xafe, xuz, xausun

kuxıke

sorfe bi xılt

balgamsız öksürük

xuske xusk, kale xus

kuxıka huşke

siyah sorfe, bimari

kara öksürük, hastalık

buz xowe

kuxıka khewiye

serma zedegi- serma zede şode

üşütmüş, soğuk almış

çappi zan

serd gureto, harige gırewta

tera meger serma zede est

meğer sana soğuk değmiştir

tare magi çape baza?

serd guret?

sermest

sarhoş

sartur

serxoş

ser u ten u beden

üst, ten ve beden

jan u gin

ser u can/giyan

be heme caye tenem gol paşit

tenimin her yerine gül döktü

mu jon u gin tul fude-fugut

her caê mı ro gule kerde ro/rışnê

soft kerden

sağlamlaştırmak, sıkmak

dakaş

kip kerdene

seg

köpek 

çarpa

kutık

seg gele

çoban köpeği

çupone sak

kutıkê şıwaney

seg made

dişi köpek

mali, dale mali

dele

mekane ğeza xori seg

köpek yalağı

çal

kurnıke

seng beraye lesiden nemek mexsus gosfend ve buz

koyun ve keçiler için üzerine tuz serpilen kaya

lisin

sala sole, solezan (?)

seng endaz

sapan

qala sang

kılasınge

sual piç kerden,piçaniden kesi ra beraye herf zeden

konuşma açmak için karşı soru sormak

gal,fisa kunay

qal raardene

sût zeden

dudak arasından ıslık çalmak

tüsa zan

fitıke cınıtene

sût seden

parmakla ıslık çalmak

des fise zen

filıska cenıtene/pırodaene

sûxten

yanmak,yakılmak,üzülmek

sutan

veşaene

sûrax, hofre

delik

luk,luke,luxe,sûrax mor,marluk

lane, qule

sûrax,-tene derext

ağaç gövdesindeki delik

dar lapi

kurnıka dare, kulır

sûzanden

yakmak, yandırmak

sujanen

veşnaene

sûzen xiyati

terzi iğnesi

darzan

derzina terzi

sûzenı mutevesset

vasat büyüklükte iğne

gundar

pıncırar

sib

elma

hasib-hasi

sae

seğl

sel

la, lahiz

lasêr, sêl

sil amed gosvend u boz ra berd

sel geldi,koyunları keçileri götürdü

la buma rize- malune baburd

sêl (lasêr) ame, mêşın u malo sia (bızi) şanay xo ver, berdi

zal zalek

muşmula

kar kari

zalü

sülük

zolu

thuzırıke

zeden

vurmak, dövmek, çarpıştırmak

zan

pırodaene, cenıtene

mizenem

çalıyorum

bazanam

ez cenenan

zeden-puşiden kifeş ve libas

giyinmek

vazan

têrapiştene, pıragırewtene

zeden (hemle kerden ve yuriş borden der deva)

kavgada hamle ve hücum etme

fuxutan

hucım, galme kerdene

zerd zexm

sarılık

vaş

zigil-zigili ruyi dest

siğil

çab-lask-kun peliske

sıgıle

zemin amade kişt

ekime elverişli arazi

a yaş

hêgao zıret

zemin bayir ve ğeyri amade kişt

ekime hazır olmayan kıraç arazi

na yaş

hêgao bej

zemine poşt be afitab-rube şimal

kuzeye bakan arazi

nesa-nase

hêgaê zımey

zemine kabil kişt

ekime yaraşır arazi

kara

zemine rube afitab

güneşe bakan arazi

xurte

hêgaê vera roci

zemin bi bereket ve ğeyri müfit

bereketsiz, yararsız arazi

bar neyar

zemin şibdar

engebeli arazi

deyar

zenbür

arı

siftal

mêşe

ufak arı

rufak

zembur asel-magaz kenduy asel

arı kovanı

magaz kundale

zendan- cayi teng

zinden- dar yer

fakae

zinde başi

yaşayasın

baz zavi

weş bê, bıcıwiyê

zeng filizat- muriyane

metal pası

murom

jenge

zuze bad

uğultu, rüzgar uğultusu

vaze

guve-guva vay

ziyad, xeyli

çok

pur

zaf, xeylê

ziyad ziyad faravan

bol bol, fazla

pur pure

deyra, bol, zaf

ez ziyad deviden kifeş pare mi şeved

çok koşmaktan ayakkabısı parçalanacak

pur pure davasan çaruq para bune

zaf vaştene ra çarıxê xo dırriyenê

ziyad- ser şar

dopdolu

fantal zan

pırra pırr

zehre terk şoden ez ters

korkudan ödü patlamak

zal taraq baon

tersan ra pêro vısiyaene

zir beğel

koltuk altı

kaş- bun

bınê çengi

zir beğelem domel zed

koltuk altında çıban çıktı

mikas- bune gira bubo

bıNê çengi ra kergane veciyê

razi şoden, razi buden

ikna olmak, razı olmak

razi vakatan

qan biyaene, razi biyaene

randen esb-qatır

at, katır sürmek

harondan

ramıtene

rah bala ez an suyi-ez rah bala

kaldırım, yoldan yüksek

sar- dar, sar da ra ki

rah pain

alt yol

bun dar, bun da ra ki

raya bınêne

rah kuhistani

dağ yolu

puşt a gart

raya koy

resanden

ulaştırmak

rasana

resnaene

residen

ulaşmak

rasen

reştene, resaene, cıreştene

rişten-risiden

eğirmek

ristan

rıştene

reften-şoden

gitmek

şum (şum, şi, şun, şim, şin, şun)

şiyene

refik-dust

dost, yandaş

kaley

dost, embaz

refik rah giriften-kesira bexut hem rah kerden

yol arkadaşı

ver a gitan

embazê raye

rud- rudxane

ırmak

ru xon- ru bar

ro, çhem

ruz beed-ruz diger

sonraki gün

inake ruz

biro, roca bine

rixten-her çiz ez her ca

dökmek

kalahe

rokerdene, rışnaene

rixten be meaniye eyam

genel anlamda dökmek

fugudan

rışnaene, deverdaene

rixt ve paş

döküp saçmak

haru-varu

rizeş xaki kuh

erozyon

larde gudan

hezazi

rişxend kerden- masqare kerden

alay etmek

raşxan gudan

pê huyiyaene

dadaş- berader

birader, kardeş

a barar

bıra

dat dadi

geveze

fuyuj- kinaye (Deylem de yaşayan çingneler)

dat dadi-şuluğ

geveze

val vale jadu

zene şuloğ u dat dadi est

geveze bir kadındır

zaneke val vale jadey

daden

vermek

hadan

daene

doxter

kız

laku

keyneke, keyna

doxter bi xastegar u derxane mande

evde kalmış kız

bumanase laku

keyneka ke key de menda

der -derab

kapı

bar

ber, kêber

der ra bebend

kapıyı kapa

bare dabas-bare dasan

têber, têkêber

der nime baz

yarı açık kapı

nim kure

bero nêm akerde

deriçe

küçük kapı, ışık penceresi

lujun bar

locıne ? Qulba

der refteni nagehani

aniden kaçmak, ayrılmak

vagitan

desınde/xafılde şiyene

der mireven nagehan

aniden gitmek, ayrılmak

vagiram, vagiri, vagire

dorost kerden- saxten- derman kerden

yapmak, derman olmak

cagodan

vıraştene

dorost mikonem-misazem

yapıyorum

çakunam

vırazenan

dırefşi kifeş

kunduracı delgisi

darwş

droti ?, dırewş ?

der manden

aciz, çaresiz kalmak

va manasan

acız, bêçare mendene

deriçe bam xanehayi sofali

dam evlere topraktan yapılmış kapakçık

rojinek

qulba

dest paçe- acul-kamçenbeh

aceleci, telaşlı

tunak zarf - kam pize

dest ser- nezdike dest

el altında, ulaşılabilir

des haras

desti ver de

dest furuş dovre gerd, kasbekar dovre gerd

çerçi

çarçi, çarçi furuş

çerçi

defa, nubet, mertebe

defa, kere

garaş

defa, rae, gerenge, geyime

dokme libas

düğme

pulük

gocage

ca dokme

ilik

elmak-puluk rah

helqa gocage ?

dek u pehlu

yanlar ve çevresi

pak u pali

der u dorme

demiden

üflemek

fi dagudan

puf kerdene

dendan becaha

çocukların dişleri

dendan fuşon

dındanê domanan

dendan surax şode, tohi

çürümüş, içi boşalmış diş

lapi dundon

devanden

koşturmak, koşuşturmak

dow a dan

vaznaene

duçerxe

bisiklet

pamaşin

bisiklet

suvar du çerxe şodem

bisiklete bindim

pamaşin baniştam

ez nıştan ro bisiklet

duxten-miduzem

dikmek, dikiyorum

dujem

deştene; ez derzenan

dûd

duman

dû

dü

dusale-dumevsim dide-gav u gusfend

iki mevsim görmüş inek ve koyun

du mas- du vaxte

duşiden

sağmak

duştan

dıtene (doş-)

dûğ

ayran

awduğ

do

dola dola- xemide

iki katlı iki büklüm

haçam haçam

dola şodem

eğilmek, iki kat olmak

haçamasan

dola kerden

eğmek

faça manen

diden

görmek

badem

diyene, vênıtene

mibinem

görüyorum

yanam

ez vênenan

diden,nigah kerden be çeşme xeridari

alıcı gözle bakmak

pirassan

didem-nigah kerdem

gördüm baktım

na pirassam

mı di, tey nia da (seyr kerd)

divar çubi

çeper,çit

fi pirç,çapar

çeper

xak endaz

faraş

atiş kaş

astami

xak endaz çubi

ahşap kürek

xoye

xakesteri ocaq

toprak ocak

kalan,kalahan,non kalahan(külde pişirilmiş peynirli ekmek)

xale-xaher mader

teyze

xaljeni,xaljini-maşal

xalıke, xale

xamuş,saket-dem feru beste

sakin, sessiz, dilsiz

tam tul ba za

sukıt, gıms, ğais

beçe saket şod

çocuk sakinleşti

zak tam ba za

lacek bi ğais/sukıt

xamuş şodene şule ateşu cerağ

ateş,lamba nın sönmesi

dakustan

şaynaene, dewn ra kerdene

cerağ xamuş şod

lamba söndü

cerağ dakuşte

çıla şiye we/şayiye we

xeber borende,xeber averende

haber getiren-götüren

dallale

çexçi

xerabkar

sabotajcı,bozguncu

zayni gudan

xerrat

ağaç tornacısı-torna

harat

xer-i xaki

tespih böceği

xuda gave

xornas keşiden

horlamak

xow,gure gudan

xurraene

xezan

sonbahar,yaprak dökümü

valg rizi,valge rizi-berg rizi

paiz, rışiyaena velgan

xeştek şalvar

pantolon ağı

kenöne

navran, tavle

xetab kerden-neşinasi ra seda kerden

hitab etmek-yabancı birine seslenmek

kale,kaley,bara

veng'a cı daene

xoften, ,xabiden

uyumak,yatmak,ölmek

xotan

hewn ra şiyene

xomre

küçük küp

nerxe

xems,neviye ğezaye mahalli-engur puxte

pekmez

ana pate

bekmez, aqıt

xems -sorx şode der ruğen toxme murğ

omlet

anar vabij

xemyaze

esneme

kakas

babıske

xab

uyku

xow,gure gudan

hewn

xabem miayed, xab darem

uykum geldi, uykum var

ma xow dare

hewnê mı ame

xastegare

görücü

zan xas,zan xasi

düngürçi

xastegari kerden

istemek

zan xasi gudan

keyneke waştene

xastegari şoden

istenmek

zan qazi şaon

keyneke waziyaene

xasten

istemek

varasan

waştene

xanden

okumak

xonasan

wendene

xuk,goraz

yaban domuzu

fi

xoz, kesegan

xisanden

ıslatmak

daysanen

hit kerdene

mi xisnem

ıslatırım,ıslatıyorum

da hisanem

ez kenan hit

his xorden

ıslanmak

va xasasan

hit biyaene

xis xord

ıslandı

va xasasa

bi hit

xik

tulum-dağarcık

jald

manıke

herf zeden-necva kerden u aram soxn gudan

sessiz konuşmak

mür-müre gudan

bêveng qesey kerdene

ba xudeş-ba dıleş necva mi kerd-zir lebi soxn mi goft

mızmızlanmak

xo be mur mure gudan

thungaene, qulqulnaene

hesrati,qose xor-hesud

hasretlik,üzüntü,kıskançlık çeken

zaqan

çader rahet xabi

yatak örtüsü

caşo

çarşefe

çaq,goştalu,şakem gonde

şişman, semiz

sar ku ba çardae(dağ başında otlamış)

goştın, tawli

çera

niçin,neden

çi visin,çi vaser

çıra, çırê

beraye ki,beraye çi kesi

kimin için

ki visin,ki vaser

kami rê, seba kami

çerağ neft

gaz lambası

fendaq

lamba qazi

çeranden,çera daden,çera borden çar pa

besi hayvanı gütme, otarma

çaranden

çıraynaene

çera bordem gosfend u boz ra

koyun ve keçileri gütmeye götürdüm

be çeranam(1 tekil şahıs),be çerani,be çırane-be çıranim,be çıranin,beçıranen

mı mêşın u malo sia (bızi) çıraynay

çort zeden

uyuma, kestirme

kunase zan

vınıke, vınaene

çerxanden,gerdanden

çevirmek, döndürmek

çerxanen

çerexnaene, çarnaene

çeriden(çera kerden) sitorden peşm ez tene gosfend

kırkmak (koyun, keçi)

çarasan

perznaene

men peşme gusfendra mi sitordem ke to amedi

koyunu kırkıyordum sen geldin

mu gusande çarasa dabum ge tu amedi

mı miye perzayne, tı ameyay

çesbanden

yapıştırmak,tutturmak,dayamak,dayanak,yatırmak

daçakanen

zeleqnaene, themeznaene

çesbiden,serbala reften

 tutunarak,sarılarak yükseğe tırmanmak

façikasan

pencurrık kerdene, apuriyaene

çeşme

çeşme

xoni

hêni

çeşmehayi meeruf deylemistan

deylemistanın bilinen çeşmeleri

der şehre seyan

seya şehrindeki çeşme

si, seya xoni

rah deylaman

deyleman yolundaki çeşme

laru xoni

beyne langerud ve lahican

langerud ve lahican arasında

laru xuni

çekke

damla

tukune

dılapa

qetre qere rixt,furu reft

damla damla aktı dibe indi

tukune tukune bakalas bun a şo

dılapey kerd, amê cêr

çend lehze piş (çend lehze piş amadem)

bir süre önce(bir süre önce geldim)

davisan (day sala davisan bumam)

çend deqey raver (ez çend deqey raver ameyan)

çeng, pençe

pençe

 çak

pençe, çeng

çub du şaxe

çatal

kaçik

gaçık, çatal

çub xuşe engur

üzüm salkımının çöpü,çubuğu

puşkale

çub dest

el çubuğu

das çu

çüwe

çub -beraye pehn kerdenı nan-, tir

oklava

vardane

tire

çupan-kuh neşin damdar

dağlı,besici,avcı,çoban

galaş, galiş

ko u gelişe ra (?), şıwane

çupan efsaneyi esatiri (seya galeş der esatirideylami hamiye efsaneeycanevaran cengeli est ve eger canavarike ez suyi şikarçi teeqip mişeve be siya galeş penah bord seyad ne bayed anra şikar konid ve der in mouqi eger siyad ez siya galeş çe arzu konid ber averde şeved.-nezir,zamen ahuye xorasan)

efsanedeki mitolojik çoban (deylem mitolojisinde ormandaki canlıları avcılara karşı koruyan çoban.horasandaki ahuların kefili,koruyucusu gibi)

seya galeş

şarık şüyane(wayire male koy)

çiden,merteb kerden,ruyi hem gozaşten

dermek ,düzenlemek,toparlamak

da çen

çinıtene, arêdaene

çeh çeh

bülbül sesi

çab çab

ca oftade

olgun oturmuş

tarmate

ca endaxten

çıkık kemiği yerine oturtma

ja dargentan

esteo ke cê veciyao be hurendi kerdene

car zeden

tellal çıkartmak,nida ettirmek

cow dargentan

cayi pa

ayak izi

pa male,pa çale,pa maqar

rêça lıngan

cayi nedide ve negeşte

gidilmemiş ,görülmemiş yer

namute sar

cao nêdiyae

coda

ayrı,ayrık,yalnız,seçkin

sifa

cia, cêra

cayi dur ,dur dest

uzak

dure sar

cao düri

coda kerden

iki şeyi ayırmak

azza gudan

cêra kerdene

ceşn u cerağani

ateş yakılan şenlik

çaraq varon

ceşn giriftend

eğlence

jaşm ba gitan-baytan-

şênatiye, git

coftek esb (esb ez çofteke esb nemi mird)

at çiftesi (at atın çiftesiyle ölmez)

pa sar(asb asbe pasare ra na mire)

cıtê estori

cefeng

zırva,saçma ,boş laf

hapare gudan

hayleme

cem kerden-gerd averi kerden xırde riz

ufak tefek şeyleri toparlamak

garda gitan

arêdaene, top kerdene

cem kerden

yatak yorgan toplamak

fiçen

top kerdene

cenağ

lades kemiği

ezgar

cağe

conbaniden-gehvare beraye xobidene kudek (şeb ta subh gehvare beçerre mi conbadem)

sallamak-bebek uyutmak için beşik sallamak(gece sabaha kadar bebeği uyutmak için beşik sallladım)

balakanen (sow ta xurusxon zake gara lakanem)

raşanıtene

cengel (tahmasb be cengel reft,hizm biyaverd)

orman (tahmasb ormana odun getirmeye gitti)

damon (tahmasb ba şu damon hime beyare )

bırr (tahmasb şi bırr ke koliyan biaro)

cevane-berg riz derextan (derext cıvane zed )

sürgün,ağaç sürgünü (ağaç sürgün verdi)

vazge-zuppe(dar zuppe ba gud)

cüy

ark,su yolu

xandak

vae, xendek

tabaverden

sabretmek,tahammül etmek

tavasan

tehemıl, sebr kerdene

tabe

tava

qadare

tawıke

tabiden-sorx şoden korre ateş-

alev,aydınlık

tavasan

kıle, roşti

tar ankebut

örümcek ağı

labdon ta-kartang

pirıke, torrê pirıke

tar u pud

dokuma -giysi için-

batan,vabuj

tavel

ayakkabı vurrması ile oluşan ayaktaki su toplanması

pizale,ab pile

teb

ateş-vücut ateşi

tow,tab,nowbe,larze tow,larze tab

adırê leşe

teber, teberzin

balta

taor

torzên

teber-

balta ağzı

dame

fekê torzêni

teber-

sapın girdiği yer

kul

qulıka torzêni

teber-

sap

dume

dımê torzêni

teppe

tepe,sırt

 larde

tepe, şüye

tehrik kerden

tahrik etmek

kiş kiş a dan

thız kerdene

toxme murğ

yumurta-tavuk yumurtassı

murqone-kerg murqone

hak, hakê kerge

terkanden

çatlatmak,yarmak

tarkanen

aqılaşnaene

teşt misi

bakır leğen

marse tas

legana paxırêne

toşek-zir endaz

döşek

tanase

doşege

teamüden

bilerek-kasten

barqasan

berqestıka, mexsusna

tef,ir halet heva-diger gunşoden

hava değişimi

tapitan

tikke-pareye -guşt,qend,zeğal

parça-et,şeker,kömür-için

kuluq,kule

tike

tikke pare kerden-terkanden(tehtit der deva)