Peyxamber (s) Vano Kı:
 

"Kam İmamde zemande xore biat nekero ew bımrose, merge ey merge mıslımana niyo. (=Merge ey merge kafirano.) Kıtab-e Mıslımı - Kıtab-e Ahmed Hanbeli

 



DIWES İMAM-İ (as) KAMİ?
.exe
.chm

1. Jewınci İmam: Eli (as)
2. Dıdınci İmam: Hesen (as)
3. Hirenci İmam: Hıseyn (as)
4. Çıharınci İmam: Zeynel Abidin (as)
5. Panjınci İmam: Muhammed Baqır (as)
6. Şeşınci İmam: Cafer Sadıq (as)
7. Hewtınci İmam: Musa Kazim (as)
8. Heştınci İmam: Eli Rıza (as)
9. Newınci İmam: Muhammed Taki (as)
10. Desınci İmam: Eli Naki (as)
11. Zondesınci İmam: Hesen Eskeri (as)
12. Dıwesınci İmam: Mehdi (as)


 

GIREY:


www.islamkutuphanesi.com   
www.kevsernet.com
www.ehlibeytmektebi.com
www.caferilik.com
www.al-islam.org
www.ShiaLibrary.com
www.shiabooks.net
http://nehculbelaga.tripod.com

www.al-shia.com
www.alimamali.com
www.wilayah.ir
www.ahl-ul-bait.com
www.kitapindir.com
www.SatilikDomains.com
EhlibeytKutuphanesi.com
www.ResuliEkrem.com
www.MizanTefsiri.com 
www.imamalmahdi.com
www.EhliSunnet.com
http://kitapindir.tripod.com

www.ZazacaSozluk.com

www.Zazaki.de

www.EhliSunnet.com



 

İLK KIRMANCİ (ZAZA) ENSTİTÜSÜ BERLİN’DE ÇALIŞMALARINA BAŞLADI::: DEVAMI
 

 

 

Peyxamber-e (s) ma vano kı:

 

"Kam qayılo heyate xo zeymı devam kere, ew zeymı bımro, cayok ezo şına şıro wıja,

wa bahde mı rayda Eli'ra (as) şıro." Qısey Peyxamberi (saa)

 

 

 

Imam Êli (as) Kamo?

 


 

Dıwes İmam-i (as) Kami?

 


 

Usul-i Din-i = (Şerte İman-i)
Panj Teneye

1- Tewhid: Ela jewo, wertaxecı çinyo. O çıçı bıwazose keno. Kes neşeno eyra hesab perskero. O nemıreno, kesi O dınya niyardo, O zey çıye niyo.

2-Edalet: Ela kesire zılm nekeno. İnsan çıçe heq keno se eyre ey dano.

3-Peyxamberey:124 hezari peyxamberi ameye, ma nina hemın qebul kene. Pero Elay rışte.

4-İmametey: Bahde Peyxamberey, Elay 12 teney İmami rışte. Kedo ina qebul kero ew rayda inara şıro.

5-Mead: (Axiretre İman) Ok yeno dınya o do bımro, bahde mergi, Ela'do kesira perskero, hesab esto, bahde hesabi kedo ya şıro cınnet ya zi cahnım. Ma nina hemınre imam kene.
 

 

Doste Imam Hıseyn'i (as) Vanekı:


"Dostecıye heqiqi tek tek werzene pay, vane made rayda tora nevıjye, made na rayd ganexo bıde. Made rayda toya raştra nevıjye. Hetana destema kılıç tepşe gan mara nevıjyo, made to neverade."
 

 

Şıma Tırki zanese, kıtabxanede mara, diresey tene kitab şıma şene internetra biyaro war, biyare bilgisayardexo.

 

 Qısey Peyxamber-i (s) ew İmama (as)

Kıtab-e Ma

 Ayet-e Quran-i


"Bahde mı dıwes İmamide bire. E İmami Qureyşraye."
Kıtab-e Buhari
 

Dıwes İmami (as) Kami?
.exe .chm
 

Dımli
Wir, unsere Heimat und unsere Sprache

Suvar Temizbaş

.exe


"A roj made hırgı mılet imamdecıya piya veynde cı."
İsra / 71


"Eek İmama (as) sılasnene ew İmamizi (as) cı sılasnene, ancax e de şıre cınet. Eek İmama (as) ne sılasnene ew İmamizi (as) cı ne sılasnene e de zi şıre cahnım."
Kıtab-e İmam Ali (as) (Nehcıl Belaxa) Hıtbe:152
 


Namey Dımliya.exe

Who are the: 
 ZAZA  / KIRMANC /  DIMILIΠ
?

 

Ferheng
Dimli-Tırki
.exe


"İna tepşe, made inara perskere."
Saffat / 24
Vahidi, vextok na ayet tefsir keno vano kı: İna tepşe, e de heqde Eli (as) u Ehl-e Beyt-de Peyxamberid, hesab bıde. ( İnara hes kerdemı nekerdemı?)
Sawaiq-e Muhriqa, s:337-8
 


"Kam İmamde zemande xore biat nekero ew bımrose, merge ey merge mıslımana niyo. (=Merge ey merge kafirano.)


Kıtab-e Mıslımı - Kıtab-e Ahmed Hanbeli
 

Zazaca'nın Tarihsel Gelişimi.pdf
 

Qeseo Pêrabeste
((Allm.. zussammengessettzttess Wortt;; Trr.. biilleşşiik ssözcük))
Hessenê Reqassa.pdf


Zaza
Prof Dr Ernst Kausen © 2006.pdf


"Şima heme piya lade Elay'ra pıet tepşe (pe meverade). Dışmışe nimetekı Elay daye şıma ina bıbı..."
Al-i İmran / 103

Vextok Alimi Ehle Sıneti tefsire na ayet keno, vane kı: Peyxambere (s) ma destte Eli'ra (as) tepışt ev vakı: "Rayda Eyra (Eli'ra) şıre. No saxlem lay Elayo." Bahde ne qısi, Peyxamberi (s) na ayet va. Yenabi-ul Mevedde s. 118-119, Sevikul Muhrike s. 93
 


"Kam qayılo heyate xo zeymı devam kere, ew zeymı bımro, cayok ezo şına şıro wıja, wa bahde mı rayda Eli'ra (as) şıro."
Qısey Peyxamberi (saa)

LAWİKA CIRÊ VACİ    by    Memê Koêkorta.exe  
.exe .chm
 


"Şıma miyara, wextok sebr kerd, emırde maya ma gorev da imama kı şıma bere rayda raşt ser."  (Secde, 24)


Peyxamber (s) vano kı:

"A roj merdıme Eli de (Şiay Eli) bıreye."

El-Emâlî (Şeyh Sadûk), s.295, Bişâretü'l-Mustafâ, s.56.
 

Frankfurt de Enstitüyê Zazaki niya ro.exe

Zazaki für Anfängerinnen und Anfänger.pdf
(Nord-Zazaki, Pülümür-Erzincan Mundart)
Asmêno Bêwayir


"Heç ju ommet çınya kı miyara jew bıwıjyo, ina bıtersno ew inare raya raşt vajo."
Fatir / 24


İmam Eli (as) tım vate kı:

"Mıra perskere, Ez zana kanci ayet kotid ve çıwext Peyxamberire ame: şew mı roj mı, erdi sero mu kemera sero mı."
 

DIMILİ.pdf
from Encyclopedia Iranica
web::
http://internetserver.com/~iranica/ articles/v7f4/v7f447.html


"Ey İnsani! Wextok şıma kene nımaz bıkere, riyxo ew heta
qolane qo bışwe, kışteda serede xo u heta topıxa lınganexo meskere (destexoye hi cısawe)."
Maide / 6
 


Wextok, Sahabera Ebu Derda Ali (as) xurmalığand-e Medined vineno, o vane belki Ali(as) merdo, remeno şıno Hz.Fatımare (as) vano, merdeyto ğurmalığa miyand  merdo.

Keynay Peyxamberizi Hz.Fatıma (as) vana kı:

"Lajı abtemı nemardo, wextok ibadet keno,  tersande Ellayra ğoya şıno, O tım wına beno."

 

The Position of Zazaki Among The West Iranian Languages.pdf


Korrektur der Druckfehler
Grammatik der Zaza-Sprache
, Zülfü Selcan.pdf


"Ey Mıslımani!!! Elay're, Peyxamberire ew İdareciyek şımara, inare itaat bıkere." Nisa / 59


Na ayet, wextok Hz.Peyxamberi (s), İmam Eli (as) veraxo Medined verada / vındarna ame. Elay emir dayo mıslımana kı, cıre vato rayda Peyxamberira ew raywa Xelifedecıra şıre.
Cıre vato inare isyan mekere.

Xayet-ul Meram s. 263-264


Hz.Fatima (as) vanakı, Hz.Peyxamberi (s), Eli're (as) vakı:

"Ey Laje Ebu Talib-i, ney bızankı, To u Imbazandexoya piya a roj şımade cınnettı be."

Bihârü'l-Envâr, c.39, s.268.
 

Pia - Cia Nustene.pdf
Asmeno Bewayir

DIE HISTORISCHE ENTWICKLUNG DER ZAZA-SPRACHE.pdf
Jost Gippert


"Ey Peyxamber! Emre Elay (İmametey-a Eli-as) insanare vaj. Eger tı ney nevajese, goreva to temam nebena. Ela do To insanara bıreyno. Wınyo kı İzinde Ela'ya, kafir ju mılet rayda raştra ne şena şıro. (Neşena çıye qezenkero)
Maide / 67


Peyxamber (s) vano kı:

"Kam ımbazande mıra jeweri Eli'ra (as) gırd qebul kerose (= vajo eno verde Eli (as) yeno, eyra daha gırdo) o merdım wexto raya raşt nımneno. (Zuri keno)"

El-Emâlî (Şeyh Sadûk), s.522, İsbâtü'l-Hüdât, c.2, s.71, Envârü'l-Hidâye, s.137 Bihârü'l-Envâr, c.38, s.14, Gâyetü'l-Merâm, s.454.

Nisane Çekuye.pdf
C.M. Jacobson

Das Zaza-Deutsche Korpus und
die Berechnung sprachlicher Häufigkeiten
The Zaza-German Corpus and
the calculation of linguistic frequencies
von Zülfü Selcan.pdf


"Çımi Ey ( Elay) nevinene. O hema çıma vineno."
En'am / 103

Na ayetra ma mısenekı, Ela'do ne dınyadı ne zi axiterrı nevinyo. İnsanide Ela'y heç ju zeman nevine. Çınki Ela çi niyo, şeklecı çınyo. Ok vajo made Ela'y bıvine se o zuri keno, no inancıcızi şirko (Ela'yre wertaxey).

 

DIE ENTWICKLUNG DER ZAZA-SPRACHE
von
Dr. phil. Zılfi Selcan.pdf 

 

 

 

Einige gemeinsame Lehnwörter im Türkeitürkischen aus der Region Trabzon
und im Zazaki aus der Region Pülümür-Erzincan
Asmêno Bêwayir
.pdf
 

 

 

Das Dersim-Genozid in den Jahren 1937/38

 

“Der Beschluss des Ministerrats

der türkischen Republik”

über DEN VÖLKERMORD

und

„Tunceli-gesetz“

 

von Mehmet Doğan & İsmail Kılıç.exe
 

 

 

Dımli Bımse.pdf
 

 

 

Die Besprechung der Zaza-Grammatik
in der iranistischen Sprachwissenschaft
Besprochen von dem Iranisten
Prof. Dr. Georg Budruss (emeritiert), Universität Mainz.pdf

 

 

Präverbien des Zazaki (Zazaki de Fêlbendi)

Asmêno Bêwayir
.exe

 

 

Zıwane Ma Zazaki.exe

 

     

Zazalar ve Zazaca

Zazalar’ın yaşadığı coğrafya
 

Zazalar, nüfusu tahminen 4-6 milyon olan bir halk olarak Doğu-Anadolu’nun Fırat ve Dicle su havzasında yaşarlar. Sükun ettikleri yer enlem 37,8°- 42° ve boylam 37,8°- 40° arası arasında yer alan bölgede, il olarak Doğu-Sivas’tan Varto’ya, Gümüşhane’den Siverek’e kadar uzanır. Ağırlıklı olarak Tunceli, Bingöl, Erzincan, Elazığ, Kuzey-Diyarbakır illerinde yaşarken, Kangal, Zara, Ulaş ve İmranlı (Sivas), Kelkit, Şiran ve Gümüşhane, Hınıs, Çat, Aşkale (Erzurum), Gerger (Adıyaman), Pötürge ve Arapkir (Malatya), Mutki (Bitlis), Sason (Batman), Sarız (Kayseri), Aksaray ilçelerinde de meskendirler. Bunun dışında İstanbul, Ankara, Bursa, Eskişehir ve birçok ilçeye göçetmiş Zaza mevcuttur. Almanya, Avusturya, İsviçre, Hollanda, Belçika, Fransa, İsveç, Danimarka gibi Avrupa ülkelerinde bulunan Zaza sayısı tahminen 300.000’dir. Çoğu Almanya’ya iş veya son yıllarda iltica etmek için yerleşmiştir. Cambul (Kazakistan) ve Batum (Gürcistan) bölgelerinde de 1944’te sürgün edilen Zazalar’ın yaşandığı söylenmektedir. Zazalar’ın nüfusu hakkında kesin bir bilgi mevcut değil, fakat tahminlere göre 3 milyon, bazı tahminlere göre ise 4 ile 6 milyon arasıdır.
 

Dil ve etniklik
 

Zazaca, Hint-Avrupa dil ailesinin İrani diller gurubun Kuzey-Batı koluna dahildir. Beluçi, Gorani ve Sengseri dilleriyle Kuzey-Batı kolunun Hyrkani (Gurgan) alt gurubunu teşkil etmektedir. Zazaca’nın diğer akraba olduğu diller arasında Talişi, Mazenderani, Semnani, Gileki, Tati, Herzendi, Kürtçe, Farsça sayılabilir. Gramer ve kimi önemli sözcükler açısından Zazaca’ya yakın olan diller Kuzey-İran’da, Hazar Denizi kıyısında konuşulan dillerdir. Onun dışında Anadolu’da konuşulan Kurmanci-Kürtçesiyle yüzyıllarca ortak coğrafya paylaştığından dolayı bir dil yaklaşımı olmuştur.

Zazaca üzerine Türkiye’de, özellikle siyasette bir Kürt lehçesi olarak bilinen bir statüko mevcut. İrani dillerin dilbilim dalı olan İranoloji’ye göre ise Zazaca bir Kürt lehçesi veya dili değil, başlıbaşına bir dildir. Kürtler’in siyasi ve sayısal olarak Zazalar’a göre daha üstün olması, Zazalar’ın ve Zazaca’nın varlığı konusunda epey bir dezavantaj oluşturmuştur. Zazaca hakkında siyasette ve halk arasında, özellikle Batı-Anadolu’da yaygın olan “Kürt lehçesi” diye bir tanımlama vardır. Fakat özellikle son yıllarda yavaş yavaş açığa çıkan araştırmaların ve dergilerin sayesinde bu görüş değişmektedir.

Türkiye’de Türkçe’nin dışındaki yerli dillere uygulanan baskıdan ve inkardan dolayı Zazaca hakkında herhangi bir bilimsel kaynak bulmak pek güç. Ondan ötürü Zazaca Türkiye dışında, özellikle Almanya’da araştırılabilip, bilimsel olarak İrani diller arasındaki yeri saptanmıştır.

 Zazaca’yı ilk olarak başlıbaşına bir dil olduğunu, yaptığı derleme, araştırma ve incelemeleriyle kanıtlayan ilk dilbilimci Oskar Mann’dır. Oskar Mann’ın  1903’ten 1907’ye  kadar yaptığı araştırmalarını ilerletip kitap haline getiren Karl Hadank, “Die Mundarten der Zâzâ” adlı bilimsel eseri 1932 yılında kitaplaştırmıştır. Böylece İranoloji dilbilimde Zaza dili bugüne kadar dilbilimcilerin hemfikirliliğiyle başlıbaşına olarak tanınma durumunu korumakta. Oskar Mann’dan önce Peter Lerch (1856), Friedrich Müller (1864), Albert van Le Coq (1901) gibi araştırmacı ve dilbilimcilerin eserlerinde de Zazaca hakkında folklorik yazın derleyip kısmen analiz de etmişlerdir.

 W.B. Henning (1954) , D.N. MacKenzie (1961-95), T. L. Todd (1985; A Grammar of Dimili [also known as Zaza], Michigan 1985, 277 s.), G.S. Asatrian / F. Vahman (1987-95), Joyce Blau (1989), P. Lecoq (1989), C. M. Jacobson (1993-97; Rastnustena Zonê Ma / Handbuch für die Rechtschreibung der Zaza-Sprache, Verlag für Kultur und Wissenschaft, Bonn 1993 / İstanbul 2001, Tij Yayınları; Zazaca Okuma Yazma El Kitabı, Bonn 1997 / İstanbul, Tij Yayınları), J. Gippert (1993-96), M. Sandonato (1994), Ludwig Paul (1994-98; Zazaki: Grammatik und Versuch einer Dialektologie, Dr. Ludwig Reichert Verlag, Wiesbaden 1998, 366 s.), Zılfi Selcan (1987-98; Grammatik der Zaza-Sprache, Nord-Dialekt (Dersim), Wissenschaft und Technik Verlag, Berlin 1998) gibi dilbilimcilerin analiz ve araştırmaları günümüze dek sürmekte.

 Devleti oluşturan temel taşlarından birinin 1914-15 Ermeni-Süryani-Yezidi-Rum soykırımı ve 1937-38 Dersim soykırımı olan Türkiye Cumhuriyeti'inde cebren de uygulanan tevhidi tedrisat kanunundan dolayı egitim dili sadece Türkçe’den ibaret sayılmış, bu yüzden Zazaca ve diger anadolu dilleri kendilerini bir eğitim ortamında geliştirebilmek ve eğitim dili olabilme imkanı bulamamıştır. Eğitim dilinin sadece Türkçe’den ibaret olması medeniyetler beşiği olan Anadolu’nun çok dilli ve kültürlü yapısına büyük zarar vermiştir. Bundan dolayı Zazaca ve diğer etnik diller varlıklarını sürdürme noktasında unutulma ve ölü bir dil olma sınırına gelmiştir. Son yıllarda özellikle Avrupa’da Zazaca edebiyatı ve yazı dili çalışmaları ve çabaları Zazalar arasında olumlu bir yankı oluşturmuştur.

Zazaca, Kuzey-Batı İrani dilleri arasında Prof. Dr. J. Gippert ve P. Lecoq’un şemasına göre (bkz. İrani Diller) şöyle sınıflandırılmakta:

   KUZEY-BATI IRANÎ:


Hyrkani (Gurgan/Cürcan) Gurubu: Beluçi, Sengiseri, Gurani, Zazaca
Karmani Grurbu: Kürtce, Sivendi
Medo-Hazar (Caspic) Gurubu: Gileki, Mazederani, Sorxeyi, Taleshi, Âseri

GÜNEY-BATI IRANÎ:
Farsca, Tacikçe, Tati

Tarihsel olarak son yapılan araştırmalara göre Zazaca,  bir Ortaçağ-İrani dili olan Partça’ya yakınlık arzetmekte. Günümüz Kuzey-İran’da, Hazar Denizi kıyısında konuşulan diller de Zazaca’ya ilginç yakınlık göstermekte.

 

Din

                Zazalar’ın hemen yarısı Şii / Caferi / Alevi , yarısı da Sünni Müslüman kesimden oluşmaktadır. Sünni kesimde ayrıca Şafii ve Hanefi Zazalar mevcut. Dersim aşiretlerinden oluşan Alevi Zazalar, Koçgiri (Zara, Kangal, Ulaş, Divriği)’den Varto-Hınıs, kısmen Bingöl yöresinde, ayrıca Kayseri’nin Sarız ilçesinde mesken iken, Sünni Zazalar da Elazığ, Bingöl, Diyarbakır, Siverek, Adıyaman, Aksaray, Mudki, Sason bölgelerinde yaşamaktalar. Özellikle Alevi-Sünni ve de Şafii-Hanefi farklılığı Zazalar’da dildeki şive ve kültürde, yaşam tarzında belirmiştir.

www.zazaki.de

 

 

   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Doste Imam Hıseyn'i (as) Vanekı:


"Dostecıye heqiqi tek tek werzene pay, vane made rayda tora nevıjye, made na rayd ganexo bıde. Made rayda toya raştra nevıjye. Hetana destema kılıç tepşe gan mara nevıjyo, made to neverade."

Maye Dımliyare Vanekı:


Qande ma şıma çıçi şene bıkere:
1-Mare kıtabe, mektube, qısey dımliya bırşe.
2-Mare jewna zıwanra bıvırne.
3-Çıçık zıwaçınde dimlidı şımad esto se mare bırşe ( Çıyok şıma rışene do qande rayda Elaybo.)