[1]- Zâriyât, 56

[2]- Bakara,. 138

[3]- Soru: Çocuk sevgisi, fıtrî bir duyguysa, neden bazı dönemler­de örneğin cahiliye döneminde insanlar çocuklarını diri diri gömüyor­lardı?

Cevap: Çeşitli fıtrî duygular vardır; çocuk sevgisi fıtrî bir duygu olduğu gibi insanın kendi haysiyetini koruması da fıtrîdir. Cahiliye Arab'ı, kız çocuğunu kendisi için bir ayıp ve kusur biliyordu. Çünkü kızlar savaşta esir düşüyorlardı; üretim ve maddî gelir güçleri yoktu. İşte bu yüzden haysiyetlerini korumak için kızlarından vazgeçiyor­lardı. Sözü uzatmaya hiç gerek yok; mal ve can sevgisi her ikisi de fıt­rîdir; fakat bazıları canlarını mala feda ederken diğer bazıları da mal­larını canlarına feda ederler. Dolayısıyla, haysiyeti koruma amacıyla insanın kızını feda etmesi, çocuk sevgisinin fıtrî oluşuyla çelişmez.

[4] Mülk, 30

[5] Vakıa, 70

[6] Vakıa, 65

[7] Sebe, 9

[8] Nehc'ül-Belâğa, Mektup: 45

[9] Tâhâ, 14

[10] Bihar'ul-Envar, c. 71, s. 212

[11] Bihar'ul-Envar, c. 71, s. 212

[12] Usul-i Kâfi, c.2, s. 86

[13] Usul-i Kâfi, c.5, s. 496

[14] Seyr-i Der Sire-i Nebevî, s. 213

[15] Taharet-i Ruh, s. 122

[16] Bihar'ul-Envar, c.87, s.357

[17] Bihar'ul-Envar, c. 14, s. 41

[18] Bakara, 65

[19] Tâhâ, 14

[20] Ra'd, s. 28

[21] Bihar'ul-Envar, c. 49, s. 175

[22] Hicr, 99

[23] Bihar'ul-Envar, c. 3, s. 326

[24] Tâhâ, 14

[25] Ra'd, 28

[26] Fecr, 28

[27] Nisa, 1   ,

[28] Kureyş, 2

[29] Aııkebût, 45

[30] Hûd, 114

[31] Nehc'ül-Belâğa, Hutbe: 222

[32] Nehc'ül-Belâğa, Hutbe: 199

[33] Bihar'ul-Envar, c.77, s.402

[34] Nisa, 139

[35] Bakara, 45

[36] Maktel'üş-Şems, s. 179

[37] Bihar'ul Envar, c. 83, s. 127

[38] Etyeb'ul-Beyan tefsiri, c.l, s. 161

[39] Bakara, 45

[40] Bakara, 115

[41] Âl-i İmrân, 96

[42] Bakara, 150

[43] Enfâl, 29

[44] Hadîd, 28

[45] Muhammed, 17

[46] Ankebût, 69

[47] A'râf, 201

[48] Ankebût, 45

[49] Bakara, 45

[50] 1- Yûsuf, 53

[51] Kısas, 83

[52]   Nâziât, 41

[53] En'âm, 162

[54] Bihar'ul-Envar, c. 70, s. 22

[55] Bihar'ul-Envar, c. 88, s. 41 ve 93

[56] Bakara, 34

[57] Âl-i İmrân, 96

[58] Ankebût, 45

[59] Nisa, 43

[60] Nisa, 142

[61] Bihar'ul-Envar, c.89, s. 201

[62] Nisa, 100

[63] Esrar'us-Salât, 12

[64] Kenz'ül-Ummal, 18870 hadis

[65] Fâtır, 29

[66] A'râf, 170

[67] Hicr, 9

[68] Tâhâ, 14

[69] İsrâ, 78

[70] Cin, 18

[71] Nûr, 56

[72] Bakara, 256

[73] Nisa, 60

[74] Kureyş, 3

[75] Ankebût, 45

[76] Tâhâ, 14

[77] Alak, son ayet

[78] İsrâ, 1

[79] Bakara, 23

[80] "Ey Ademoğulları! Ben size ant vermedim mi?: Şeytanatapmayın, o size apaçık bir düşmandır ve bana ibadet edin;doğru yol budur!" (Yâsîn, 60-61)

[81] Bakara, 40

[82] Bakara, 74

[83] Kevser

[84] Bakara, 45

[85] Bihar'ul-Envar, c. 18, s. 421

[86] 1- Bihar'ul-Envar, c.91, "Fazl-u Salât-i Cafer" babı.

[87] Meryem, 58

[88] Hicr, 99

[89] İbrâhîm, 37

[90] A'râf, 31

[91] Bihar'ul-Envar, c.80, s. 188

[92] Bihar'ul-Envar, c.73, s. 133

[93] Risale-i Ahkam-ı İmam (r.a), 915. Mesele

[94] Bakara, 125

[95] Âl-i İmrân, 35

[96] Bihar'ul-Envar, c.2, s. 41

[97] Bihar'ul-Envar, c. 70, s.210 53

[98] Insân, 9

[99] İnşân Suresi.

[100] Mahaccet'ul-Beyzâ, c.8, s. 104

[101] Bihar'ul-Envar, c.72, 93

[102] Bihar'ul-Envar, c.70, 210

[103] Muheccet-ul Beyza, c.8, s. 104

[104] Bihar'ul-Envar, c.75,155

[105] Enfâl, 4

[106] Âl-i İmrân, 163

[107] Tekvîr, 21

[108] Temaşagâh-i Raz, s.114

[109] Ankebût, 65

[110] Bihar'ul-Envar, c.70, s.186

[111] Bihar'ul-Envar, c.41, s.14

[112] Ayetullah Safîden naklen

[113] Hûd, 7

[114] Mâide, 55

[115] Nûr, 39

[116] Müstedrek'ul-Vesail, 3796. hadis

[117] Abese, 1-10

[118] Mâide, 54

[119] Ahzâb, 39

[120] Velaha ve Velâyetha, 290-293

[121] Vesail'ü'ş-Şia, c.l, s.39

[122] Nehc'ül-Belâğa, 178. hutbe

[123] Vesail'uş-Şiâ, c.l, s.40

[124] Bihar'ul-Envar, c.70, s.201

[125] Vesail'uş-Şiâ, c.l, s.40

[126] Bihar'ul-Envar, c.78, s.312

[127] Gurer'ul-Hikem

[128] Kısar'ul-Cumel.

[129] Nisa, 74

[130] Nisa, 100

[131] Vesaü'uş-Şiâ, c.l, s.39

[132] Vesail'uş-Şiâ, c.l.s.87

[133] Mehaccet'ul-Beyzâ, c.8, s. 103

[134] Mehaccet'ul-Beyzâ, c.8, s. 104

[135] Bihar'ul-Envar, c.70, s.206

[136] Vesail'uş-Şiâ, c.l, s.35

[137] Mehaccet'ul-Beyzâ, c.4, s.374

[138] A'râf, 56

[139] Enbiyâ, 90

[140] Nehc'ül-Belâğa, 290. Hikmetli söz

[141] Nehc'ül-Belâğa, 5. Hutbe

[142] Nisa, 92

[143] Bakara, 225

[144] İbrâhîm, 37

[145] Bakara, 165

[146] Şabaniye Münacatı

[147] Şuarâ, 89

[148] Bihar'ul-Envar, c.70, s.375

[149] Vesail'uş-Şiâ, c.12, s.86

[150] Vesail'uş-Şiâ, c.15, s.22

[151] Birisi bana şöyle dedi: Tekerlekli sandalyesi üzerinde oturanbir savaş gazisiyle karşılaştım; yaklaşıp onu öptüm. Güzel koku sür­düğümü anlayınca, ıtrimi istedi. Ben ona, sana başka bir ıtır satın alırım; ama bu bende kalsın dedim. Sonuçta ıtırı ona vermeyerek ay­rıldım. Bir saat sonra tuvalete gittiğimde cebimdeki ıtır tuvalete düş­tü. O zaman bunun o cimriliğin cezası olduğunu anladım ve oracıktakendi durumuma ağladım. Evet, Allah için bir iş yapmadığımız dola­yısıyla kıyamette hasret çekmemiz ve pişmanlık duymamız gerekennice durumlar var.

[152] Gurer'ul-Hikem, 1610. hadis

[153] Gurer'ul-Hikem, 1615. hadis

[154] Vesaü'uş-Şiâ, c.4, s.727

[155] Sırr-us Salât, s.78

[156] Bihar'ul-Envar, c.20, s. 190

[157] Bihar'ul-Envar, c.32, s.60

[158] Bjhar'ul-Envar, c.43, s. 104

[159] Bihar'ul-Envar, c.35, s.70

[160] Bihar'ul-Envar, c.20, 63

[161] Bihar'ul-Envar, c.U, s. 168

[162] Bihar'ul-Envar, c.15, s.248

[163] Bihar'ul-Envar, c.15, 273

[164] Numune tefsiri, c.27, s.407

[165] Bihar'ul-Envar, c.92, s. 127

[166] Bihar'ul-Envar, c.20, s.126

[167] Bihar'ul-Envar, c.92, s.145

[168] Zeyd b. Ali kitabı, s.186

[169] Bihar'ul-Envar, c.19, s.281

[170] Bihar'ul-Envar, c.4, s.93

[171] Mâide, 55

[172] Bihar'ul-Envar, c.35, s.183

[173] Bihar'ul-Envar, c.16, s.99

[174] Bihar'ul-Envar, c.40, s.260

[175] Bihar'ul-Envar, c,42, s. 125

[176] Bihar'ul-Envar, c.86, s.207

[177] Bihar'ul-Envar, c.39, s.98

[178] Peygamber ve Hükümet, s. 146

[179] Müstedrek'ül-Vesail, 4365. hadis

[180] Yedi rakamı; göklerin, haftanın günlerinin, tavafın, Sefa'ylaMerve arasında sa'yın ve şeytana atılan taşların sayısıdır.

[181] Kenz'ud-Dakaik tefsiri.

[182] Bihar'ul-Envar, c.92, s.257

[183] Hûd, 41

[184] Bihar'uî-Envar, c.76, s.385

[185] Kenz'ul-Ummal, 29558. Hadis

[186] el-Burhan tefsiri, c.l, s.43

[187] Müstedrek-i Hakim, c.3, s.233

[188] Müsned-i Ahmed, c.3, s. 177 ve c.4, s.85

[189] "O'nun yüzü (zatı)ndan başka her şey helak olacaktır."(Kasas, 88)

[190] Dikkat etmek gerekir ki, Farsça'da kullanılan "huda" veya"hudavend" kelimesi, "Allah" kelimesinin tam karşılığı değildir; çünkü"huda" gerçekte "hud ay=kendine kendine vücuda gelen" demektir ki,felsefede buna vacib'el-vücud denir. "Hudavend" kelimesi de "sahip"anlamına gelir. Nitekim Fars edebiyatında "hudavend-i hane" yanievin sahibi denir.

"Sahip" veya "vacib'el-vücud", "Allah" kelimesinin tam karşılığı değildir; "Allah" gerçekte, bütün kemallere sahip olduğu için aşk ve tapınmaya lâyık olan zat anlamına gelir.

[191] A'râf, 180

[192] Numune Tefsiri, c.7, s.27

[193] Meryem, 65

[194] En'âm, 164

[195] Tâhâ, 50

[196] İsrâ, 20

[197] A'râf, 54

[198] Yûnus, 10

[199] En'âm, 12

[200] Enbiyâ, 107

[201] Rahman, 1-2

[202] Al-i İmrân, 26

[203] Mümin, 16

[204] Âl-i İmrân, 19

[205] Zümer, 3

[206] Zâriyât, 12

[207] İnfıtâr, 18-19

[208] Şuarâ, 88

[209] Mumtehine, 3

[210] Hicr, 49-50

[211] Mü'min, 3

[212] Nisa, 80

[213] A'râf, 43

[214] Mâide, 18

[215] İnşikak, 6

[216] Muhammed, 17

[217] Hûd, 56

[218] Yâsîn, 3-4

[219] Yâsîn, 61.

[220] Âl-i İmrân, 101

[221] Bihar'ul-Envar, c.87, s.3

[222] En'âm, 161

[223] Bakara, 143

[224] A'râf, 31

[225] İsrâ, 29

[226] Furkan, 67

[227] İsrâ, 110

[228] Fetih, 29

[229] Bakara, 43

[230] Bakara, 82

[231] Bakara, 83

[232] Ankebût, 8

[233] Nisa, 135

[234] Mâide, 8

[235] Bakara, 47

[236] Bakara, 61

[237] Mâide, 13

[238] Nisa, 161

[239] Mâide, 24

[240] Mumtehine, 13

[241] İhlâs Suresi'nin fazilet ve önemiyle ilgili rivayetler el-Burhan tefsirinde kaydedilmiştir; biz burada rivayetlerden sadece bir bölü­müne işaret ediyoruz.

[242] Bihar'ul-Envar, el, s.202

[243] Bihar'ul-Envar, c.3, s.13

[244] Nur'us-Sekaleyn tefsiri, c.5, s.709

[245] Şûra, 11

[246] Lokman, 13

[247] Nur'us-Sekaleyn tefsiri, c.5, s.714

[248] Nehc'ül-Belâğa, Tevhid Hutbesi

[249] A'râf, 180

[250] Tûr, 43

[251] Bihar'ul-Envar, c.85, s.100

[252] Murselat, 48

[253] Vakıa, 74

[254] Cami'ul-Ahadis, c.2, s.922

[255] Bihar'ul-Envar, c.85, s. 108

[256] Sâd, 24

[257] Vesail'uş-Şiâ, c.4, s.928

[258] Vesaü'uş-Şiâ, c.4, s.928

[259] Cami'ul-Ahadis, c.5, s.203

[260] Vesail'uş-Şiâ, c.4, s.928

[261] Vesail'uş-Şiâ, c.4, s.942

[262] Vesail'uş-Şiâ, c.4, s.942

[263] Sütün bu namaz adabı, Vesail'uş-Şiâ'nın dördüncü cildinde ı920-943'te yer almaktadır.

[264] Bihar'ul-Envar, c,85, s. 110

[265] Vesail'uş-Şiâ, c.4, s.923

[266] Tabii ki secde Allah'a hastır ve insan o zaman sadece melekle­rin kıblesi oldu.

[267] Alak Suresi'nin son ayeti, okunduğu durumda secde yapılmasıgereken dört ayetten biridir.

[268] Fetih, 29

[269] Nahl, 49

[270] Rahman, 6

[271] Nehc'ül-Belâğa, 91. Hutbe

[272] İnşân, 26

[273] Âl-i İmrân, 43

[274] Hac, 77

[275] Fetih, 29

[276] Secde, 15

[277] Furkan, 63-64

[278] Bihar'ul-Envar, c.85, s. 139

[279] Cami'ul-Ahadis, c.5, s.466

[280] Cami'ul-Ahadis, c.5, s.482

[281] Cami'ul-Ahadis, c.5, s.453

[282] Müsned-i Ahmed b. Hanbel, c.4, s. 189

[283] Cami'ul-Ahadis, c.5, s. 189

[284] Müstedrek'ül-Vesail, c.4, s.485

[285] Vesail'uş-Şiâ, c.4, s.928

[286] Bakara, 125

[287] Bihar'ul-Envar, c.85, s.139

[288] el-Fıkıh, c.l, s.272

[289] el-Vafî, c.8, s.992

[290] Müstedrek'ül-Vesail, c.4, s.484

[291] Bu rivayetler Vesail'uş-Şiâ'nm dördüncü cildinde, s.950'den980'e kadar kaydedilmiştir.

[292] Bu bahsin konuları "Kamil-uz Ziyarat" kitabındaki rivayetler­den, 89. bab ve sonrasında kaydedilmiştir.

[293] el-Vafî, c.8, s.825

[294] Mehaccet'ul-Beyzâ, c.l, s.346

[295] Cami'ul-Ahadis, c.5, s.459

[296] Cami'ul-Ahadis, c.5, s.453

[297] Cami'ul-Ahadis, c.5, s.469

[298] el-Fıkıh, c.l, s.334

[299] el-Fıkıh, c.l, s.331

[300] Bihar'ul-Envar, c.85, s.163

[301] el-Vafî, c.8, s.882

[302] Cami'ul-Ahadis, c.5, s.475

[303] Bihar'ul-Envar, c.85, s.137

[304] Sefinet'ul-Bihaf

[305] Vesail'uş-Şiâ, c.4, s. 1058

[306] Vesail'uş-Şiâ, c.4, s.633

[307] Vesail'uş-Şiâ, c.4, s.9864

[308] Müsned-i Ahmed b. Hanbel, c.l, s.461

[309] Yûsuf, 100

[310] Vakıa, 74

[311] A'lâ, 1

[312] el-Mizan Tefsiri, c.19, s. 160

[313] Tûr, 43

[314] Kalem, 29

[315] En'âm, 91

[316] Âl-i İmrân, 191

[317] Mü'minun, 115

[318] Yûnus, 68

[319] Enbiyâ, 22

[320] Tâhâ, 130

[321] Nasr Suresi

[322] Sâffât, 43-44

[323] Isrâ, 43

[324] Sâffât, 159-160

[325] Vesail'uş-Şiâ, c.7, s.187

[326] Usul-i Kâfî, c.2, s.80

[327] el-Vafî, c.2, s.107

[328] el-Mizan Tefsiri, c.13, s.540

[329] Vesail'uş-Şiâ, c.4, s. 1207

[330] Cuma, 1

[331] Enbiyâ, 79

[332] Ra'd, 13

[333] Nur, 41

[334] Kurtubî Tefsiri, c.8, s.5581

[335] Nur-us Sekaleyn Tefsiri, c.3, s.444

[336] Nur-us Sekaleyn Tefsiri, c.3, s. 168

[337] el-Mizan Tefsiri, c.13, s.206

[338] el-Mizan Tefsiri, c.13, s.203

[339] Fetih, 10

[340] İsrâ, 44

[341] İsrâ, 85

[342] Bu cümle Kur'ân-ı Kerim'de dört defa tekrarlanmıştır ve bucümleden Enbiyâ, 109. ayettir.

[343] Nemi, 22-27

[344] Nemi, 18

[345] Al-i İmrân, 43

[346] Vesail'uş-Şiâ, c.4, s.912

[347] Müfredat-ı Ragıb

[348] A'râf, 55

[349] Bihar'ul-Envar, c.82, s.197

[350] Tevzih'ul-Mesaü'de kunut meseleleri

[351] Bihar'ul-Envar, c.82, s.200

[352] Bihar'ul-Envar, c.38, s.280

[353] Bihar'ul-Envar, c.43, s.81

[354] Bihar'ul-Envar, c.82, s.201

[355] Bihar'ul-Envar, c.68, s.63

[356] Al-i İmrân, 18

[357] Bihar'ul-Envar, c.93, Tahlik ve Fazluh babı

[358] Bihar'ul-Envar, c.3, s.13

[359] Nisa Suresi'nin "Size selâm verene, sen mümin değilsin,demeyin." şeklindeki 94. ayetine işarettir.

[360] Cami'ul-Ahadis, c.l, s. 188

[361] Ferazha-i ez Tarih-i İslâm, s.111

[362] İsrâ, 111

[363] Bihar'ul-Envar, c.77, s.402

[364] Tahrîm, 11

[365] AH Imran, 81

[366] Lokman, 13

[367] İsrâ, 1

[368] Bakara, 23

[369] İsrâ, 3

[370] Sâd, 30

[371] Münafıkûn, 1

[372] Şûra, 23

[373] Vesail'uş-Şiâ, c.4, s. 1216

[374] Usul-i Kâfi, c.2, s.492

[375] Bihar'ul-Envar, c.94, s.54

[376] Vesail'uş-Şiâ, c.4, s. 1220

[377] Mirat'ul-Ukul, c.12, s. 109

[378] Bihar'ul-Envar, c.94, s.63

[379] Vesail'uş-Şiâ, c.4, s. 1216

[380] Ahzâb, 56

[381] Nur'us-Sekaleyn Tefsiri, c.4, s.305

[382] Bihar'ul-Envar, c.94, s.69

[383] Bihar'ul-Envar, c.94, s.64

[384] Bihar'ul-Envar, c.94, s.71

[385] Numune tefsirinden naklen, c.17, s.420

[386] el-Mizan tefsiri, c.16, s.365 ve Sahih-i Buharî, c.6, s.löl'dennaklen.

[387] el-Gadir

[388] Vesail'uş-Şiâ, c.4, s. 1218

[389] Vesail'uş-Şiâ, c.4, s.1219

[390] Usul-i Kâfî, c.2, s.497

[391] Bihar'ul-Envar, c.94, s.48

[392] Vesail'uş-Şiâ, c.4, s. 1220

[393] Saffât, 181

[394] Saffât, 79

[395] Saffât, 109

[396] Saffât, 120

[397] Bihar'ul-Envar, c.16, s.98

[398] Bihar'ul-Envar, c.84, s.277

[399] Nisa, 86