Bu ayetten de anlaşıldığı üzere, insan Allah için evinden çıkarsa, hedefe ulaşmasa bile mükâfata ulaşır. Önemli olan amelin kendisi değil, .taşıdığı niyettir. Önemli olan amaca ulaşmak değil, doğru yolda hareket etmektir.
Resulullah (s.a.a) Ebuzer'e şöyle buyurmuştur:
'Tapmaya muvaffak olmasan bile iyi iş yapmayı amaçla; çünkü bu karar seni gafiller zümresinden çıkarır.[131]
Başka bir hadiste şöyle geçer: İlâhî niyetle olan her iş, basit ve küçük olsa bile büyüktür.[132] Nitekim en önemli işler de doğru bir niyetle olmazsa değersizdir.
Resulullah (s.a.a) buyuruyor ki:
"Ümmetimin şehitlerinin çoğu kendi yataklarında dünyadan göçerler ve nice insanlar da var ki cephede canlarını verirler, fakat Allah onların niyetini bilir."[133]
Resul-i Ekrem (s.a.a) Tebuk Savaşı'nda şöyle buyurmuştur:
"Medine'de olup da cepheye gelmeyi ve bizimle savaşa katılmayı arzulayanlar niyetlerinden dolayı bizimle ortaktırlar."[134]
Nitekim başka bir rivayette de şöyle buyurmaktadır:
Teheccüt namazına kalkmak niyetiyle yatağına giren kimse uyuyup kalsa (ve namazı için uyanamasa bile) Allah Tealâ onun uykusunu sadaka, nefesini Tesbih kılar ve ona gece namazı mükâfatını verir."[135]
"Hatta yemek yerken ve uyurken kutsal bir hedefiniz olsun." tavsiyesi boşuna değildir.[136] Eğer birini Allah için severseniz ve onun iyi birisi olduğunu sanırsanız, gerçekte o cehennemlik olsa bile size -bu niyetinizden dolayı- mükâfat verilir.[137]
Bir iş riya ve gösteriş için de yapılabilir; fakat niyet batini ve insanın kalbiyle ilintili bir durum olup zahirî bir etkisi olmadığı için onda riya ve gösteriş söz konusu olmaz. Niyetin amele karşın bir başka imtiyazı, niyetin her zaman ve her yerde mümkün oluşu ve özel şartları gerektirmeyişidir; fakat bir işi yapmak için bir çok imkânlara ve şartlara gerek vardır.
Hadis kitaplarında, "men beleğ" başlığı altında toplanan bir takım hadisler vardır. Bu hadislerin içeriği şudur: İnsan bir rivayete istinaden bir ameli yaparsa, rivayet doğru olmasa bile Allah Tealâ o amelin sevabını kendisine verir; çünkü o hadise uyan kimse onu iyi niyetle yapmıştır.
69
1- Bazen Allah'ın azabından korkmak veya O'nun lütfüne tamah etmek insanı bir işe yöneltir. Nitekim Kur'ân-ı Kerim bu konuda buyuruyor ki:
"O'nu -Allah'ı- korkarak ve tamah ederek çağırın"[138]
Veya başka bir yerde şöyle buyuruyor:
"Umarak ve korkarak bize dua ederler."[139]
2- Bundan daha yüksek derece, Allah Tealâ tarafından bir sevap veya cezası olmasa bile Allah'ın lütuflarına teşekkür etmek için bir şey yapmaktır. Nitekim Hz. Ali (a.s) buyuruyor ki:
"Eğer Allah kendine karşı işlenen günah için azabı vaat etmemiş olsaydı bile, insanın O'nun nimetlerine teşekkür etmek için O'na karşı günah işlememesi gerekirdi."[140]
3- Daha üst derecesi, Allah'a yaklaşmak ve O'nun kurb makamına ulaşmaktır; bu dereceye ulaşan kimse cennette gözü olmaksızın veya cehennemden korkmak-sızm, sadece kulluk ve ibadete lâyık gördüğü için Allah'a ibadet eder.
4- En yüksek derece insanı Allah'a olan aşkının bir işe yöneltmesidir. Nitekim Hz. Ali (a.s) ölüm ve Allah'a kavuşmaya olan aşkını, bebeğin, annesinin göğsüne duyduğu ilgiden daha fazla olarak açıklamaktadır.[141] İmam Hasan Müçteba'nın (a.s) oğlu Hz. Kasım Kerbelâ'da şöyle diyor:
"Allah yolunda ölüm benim için baldan daha tatlıdır."
İslâm dini cezaî konularda da niyet için ayrıcalık tanımıştır; iki hususu örnek olarak verelim:
Öldürme konusunda, kasten birini öldürenle kasıtsız olarak birinin ölmesine neden olan kimse arasında fark gözetmiş ve her biri için ayrı bir hüküm belirlemiştir.[142] Yemin konusunda da Kur'ân-ı Kerim şöyle buyuruyor:
"Allah sizi yaptığınız kasıtsız yeminlerinizden sorumlu tutmaz."[143]
Dolayısıyla, insanın ciddi niyeti olmadan yaptığı yeminin hiçbir değeri yoktur.
Kurbet kastı ve temiz niyete ulaşmanın en güzel yolu, Allah'a olan marifetten ve O'nu tanımadan geçer.
İnsanlar arasında sevilmenin Allah'ın elinde olduğunu bilirsek.[144]
İzzet ve gücün yalnız Allah'ın elinde olduğunu bilirsek.[145]
Yarar ve zararın başkalarının elinde olmadığını bilirsek.[146]
Allah için yapılan bir işin bazen iki kat, bazen on kat ve bazen de yetmiş kat sevabı olduğunu bilirsek, O'ndan başkası için bir şey yapmayız.
Eğer, toplumda yükselişi insanın yücelik belirtisi olarak değerlendirmezsek, çünkü siyah dumanın da yükseldiğini bilirsek,
Eğer, insanların ilgisini çekmenin hiçbir değeri olmadığım, çünkü yolda giden bir filin de insanların ilgisini çektiğini bilirsek!
Eğer, gösteri ve riyakârlığın rezillik ve tehlikelerine dikkat edecek olursak!
Eğer, önümüzde hiç kimsenin bir başkasının yardımına koşmayacağı ve yalnız selim bir kalbe sahip olanların kurtulacağı bir gün olduğunu bilirsek.[147]
Ve eğer, kötü niyetle nice değerleri kaybettiğimizi bilirsek, kendimizi ihlâslı ve kurbet kastıyla iş yapmaya hazırlarız.
Niyet konusunun sonunda, daha önce iyi niyetin bereketlerine değindiğimiz gibi kötü niyetin de afetlerine değinmek istiyorum:
1- Duanın kabul olmaması. İmam Seccad (a.s) şöyle buyuruyor:
"Kötü niyet, duaların kabul olmamasına neden olur."[148]
İlâhî olmayan bir niyet, işlerin ilâhî bir renge bürünmesini engellemenin ve onu ibadet olmaktan çıkarmanın yanı sıra bir takım tehlikeleri de beraberinde getirir.
İmam Cafer Sadık (a.s) buyuruyor ki:
"Vermemek niyetiyle birinden borç alan kimse hırsız gibidir."[149]
"Kim evlenirken eşinin mihrini vermemeyi amaçlarsa, Allah katında zina eden kimse gibidir."[150]
2- Rızktan mahrum olmak. İmam Cafer Sadık (a.s)şöyle buyuruyor:
"Çoğu zaman mümin bir kişi günah işlemeyi kasteder, Allah da onu rızktan mahrum eder."
Bu hadisin bir örneği de Kur'ân-ı Kerim'de geçen bağla ilgili kıssadır:
Kalem Suresi'nde 16. ayetten 30. ayete kadar, bağları olan ve fakirlerin haberi olmaması ve onun meyvesinden fakirlere vermemek için bağlarının mahsulünü geceleyin toplamaya giden bir grubun kıssası geçmektedir.
Sabahleyin bağa gittiklerinde, bağın yanarak küle dönüştüğünü gördüler. İlk önce yolu kaybettiklerini ve yanlış geldiklerini sandılar, fakat diğerlerinden daha akıllı olan biri şöyle dedi: "Ben size böyle yapmayın, böyle bir şeyi düşünmeyin demedim mi? Siz fakirleri meyvelerden mahrum etmeyi amaçlamıştınız, Allah da sizi mahrum etti."
Bu kıssadan, Allah Tealâ'nın bazen bizi niyet ve amacımıza göre cezalandırdığı veya mükâfatlandırdığı anlaşılıyor.[151] Tabii ki bu genel bir kural değildir.
3- Kalbin katılaşmasına neden olur. İmam Ali (a.s)şöyle buyuruyor:
"Kötü niyet kalbin katılaşmasının nişanelerindendir."[152]
4- İnsanın ömrünün ve yaşamının bereketi gider. Hz. Ali (a.s) buyuruyor ki:
"Niyet kötü olunca bereket kalkar."[153]
Allah Tealâ niyeti iyi olmayan kimseden bereketini alır ve artık Allah'ın nimetlerinden yararlanamaz.
Nakledildiği üzere, birine, falan amelinden dolayı üç duan kabul olacak", dediler. Adam sevinerek, "Allah'ım! Eşim kadınların en güzeli olsun." dedi. Duası kabul oldu ve eşi güzelleşti, fakat insanların gözlerini eşine diktiklerini görünce hayatı zehir oldu. Bunun üzerine, "Allah'ım! Eşimi kadınların en çirkini kıl." diye ikinci duasını yaptı. Bu duası da kabul oldu, fakat artık böyle bir kadınla yaşamak tahammül edilemez oldu. Bu kez üçüncü duasını kullanarak, "Allah'ım! Eşimi ilk hâline çevir." dedi. Üçüncü duası da kabul oldu ve eşi eski hâline geldi. Bu adam her üç duayı kullandı, fakat, bundan bir sonuç alamadı. İşte bereketin kalkmasının anlamı budur; insan mevcut imkânlardan iyi bir şekilde yararlanamaz.
Kabe'yi ziyaret edenlerin ilk farz sözleri, lebbeyk demek ve tekbir getirmektir. Hacılar tekbir getirerek hac amellerine girmiş olurlar ve bir takım şeyler onlara haram olur.
Namaza da "Allah-u Ekber" söylenerek başlanır ve namaz kılan kişiye yemek, içmek, konuşmak gibi bir takım şeyler haram olur. Dolayısıyla, namazın ilk tekbirine "iftitah tekbiri=başlangıç tekbiri ve tekbiret'ul-ihram" denir.
Mekke ziyaretçileri yolda karşılaştıkları her durumda "lebbeyk" derler ve hacıların lebbeyk'i tekrarlamaları müstehaptır. Namaz kılan kimseye de her eğilip doğrul-duğunda, oturup kalktığında "Allah-u Ekber" kelimesini tekrarlaması müstehaptır.
Sabahleyin söylenmesi farz olan ilk kelime "Allah-u Ekber"dir.
Müslüman bebek dünyaya geldiği zaman ezan ve ikame şeklinde duyduğu ilk kelime ve ölüye (cenaze namazında) mezara bırakıldığında okunan son kelime "Allah-u Ekber"dir.
Namazda hem farz olan ve hem de namazın rüknü sayılan tek kelime "Allah-u Ekber"dir.
Müslümanların marşı olan ezanda okunan ilk kelime de "Allah-u Ekber"dir.
"Allah-u Ekber" hem namazın hazırlık aşamasında, hem namazda ve hem de namazdan sonra takibatta en çok söylenen kelimedir. Öyle ki her Müslüman bir günde sadece beş vakit farz namazda (müstehap namazların dışında) yaklaşık 360 defa tekrarlamaktadır onu. Şöyle ki:
1- Beş vakit namazın her birinde ezan okunması gerekir ve her ezanda da 6 defa "Allah-u Ekber" söylenir (toplam 30 defa tekbir getirilir).
2- Beş vakit namazın her birinde ikame okunur ve her ikamede de 4 defa (toplam 20 defa) "Allah-u Ekber"söylenir.
3- İftitah tekbirinden önce, beş vakit namazın her birinde altı defa tekbir getirmek müstehaptır ve yedinci tekbir ise farz olan iftitah tekbiridir. (Toplam 30defa).
4- Beş vakit namazın başında söylenen 5 iftitah tekbiri.
5- Her rükûdan önce 17 rekâtta bir tekbir vardır(toplam 17 defa).
6- Namazın her on yedi rekâtında iki secde var veher secdede, biri secdeden önce ve biri de secdeden sonra olmak üzere iki tekbir söylemek müstehaptır (toplam 68defa).
7- Her namazda beş kunut var ve her kunuttan öncede bir tekbir vardır (toplam 5 defa).
8- Beş vakit namazın her birinin sonunda 3 tekbir vardır (toplam 15 defa).
9- Her namazdan sonra Hz. Zehra'nın (s.a) tesbihi söylenirken 34 defa tekbir söylenir (toplam 170 defa).
Fakat ne yazık ki ömrümüzde tüm vücudumuzla yönelerek bir defa "Allah-u Ekber" söylemedik. Bir insan inanarak ve kalben yönelerek her gün 360 defa "Allah her şeyden büyüktür" derse, artık hiçbir güç ve kudretten ve süper güçten korkmaz.
Ramazan ve Kurban Bayramı'nda, namazın kendisinde olduğu gibi namazlardan önce ve sonra da söylenen slogan tekbirdir.
Ayât namazında beş rükû ve her rükûnun da bir tekbiri vardır.
Cenaze namazında da esasen rükün olan 5 tekbir vardır.
İslâm dini her iş için bir adap beyan etmiştir. Allah-u ekber söylemek için de bir takım adaba uyulması gerekir. Başlıca:
1- Tekbir söylerken iki elleri kulakların hizasına kadar kaldırmak gerekir ve eller kulakların hizasına ulaşınca tekbirin bitmesi gerekir.
İmam Rıza (a.s) şöyle buyuruyor:
"Tekbir getirirken ellerin hareket etmesi Allah Tealâ'ya teveccüh etmede ve kalp huzurunda etkilidir."[154]
2- Tekbir getirirken el parmakları birbirine bitişerek yukarı kalkmalıdır.
3- Ellerin içi kıbleye doğru olmalıdır. Rivayetlerde, tekbir getirirken elleri kaldırma namazın ziyneti olarak geçer.
Allah-u Ekber, yani Allah, bütün hissedilen, zihinde geçen, somut ve soyut varlıklardan büyüktür.
Allah-u Ekber, yani Allah tavsif edilmeyecek kadar büyüktür.
"Ey hayal, sanı, vehim ve kıyastan daha yüce! Dediğimiz, duyduğumuz ve okuduğumuzdan. Toplantı bitti de ömrümüz tükendi Biz halâ senin vasfının başındayız."
İmam Cafer Sadık (a.s) buyuruyor ki:
"Tekbir getirirken Allah'tan başka her şey senin gözünde küçük olmalıdır."[155]
İnsan diliyle tekbir getirirken başkasına gönül vermişse yalancı ve hilecidir ve bundan dolayı Allah ondan zikrin tadını alır.
Sadece namazda değil, namaz dışında da bir çok yerde tekbir söylenilmelidir. Müslümanlar sadr-ı İslâm'da, hem iyi günlerde ve hem de kötü günlerde tekbir getirirlerdi. Onlardan sadece bir bölümüne değiniyoruz:
1- Hendek Savaşı'nda, Müslümanlar hendek kazarken sert bir taşla karşılaşınca kazma kırılmasına rağmen taş kırılmadı. Resulullah (s.a.a) bir vuruşta taşı kırınca Müslümanlar her bir ağızdan tekbir getirdiler veorada Resul-i Ekrem (s.a.a), "Ben taşların kıvılcımındaRum ve İran saraylarının yıkılışını gördüm." buyurmuştur.[156]
2- Hz. Ali (a.s) Sıffin Savaşı'nda, birisini öldürdüğümde tekbir getiriyordu ve Müslümanlar tekbirleri sayarak onun ne kadar düşman askerini öldürdüğünü anlıyorlar di.[157]
3- Fatımat'üz-Zehra'yı (s.a) Ali b. Ebu Talib'in (a.s) evine götürdükleri gece yetmiş bin melek tekbir söyleyerek yeryüzüne indi.[158]
4- Resulullah (s.a.a), Fatıma bint-i Esed'in cenazesi için 40 tekbir[159] ve amcası Hamza'nın cenazesi için ise 70tekbir getirdi.[160]
5- Hacda şeytan taşlamada atılan her taşta bir tekbir söylemek müstehaptır.[161]
6- Sevabı bin rekât müstehap namaza eşit olan Hz. Zehra'nın (s.a) tesbihatında 34 defa tekbir söylenir.[162]
7- Resulullah (s.a.a) dünyaya gelince söylediği ilk kelime, mübarek "Allah-u ekber" kelimesiydi.[163]
8- Mekke Müslümanlar tarafından fethedilince, Resulullah (s.a.a) Mescid-i Haram'a girip Hacer'ul-Es-ved'e işaret ederek tekbir getirdi ve Müslümanlar yüksek sesle öyle bir tekbir getirdiler ki müşrikler titremeye başladılar.[164]
9- Rivayetlerde şöyle geçer: Bir şey sizi hayrete düşürdüğünde tekbir getirin.[165]
10- Uhud Savaşı'nda kâfir bir kahraman karşısına çıkacak bir rakip istedi. Hz. Ali (a.s) ileri çıkarak ona öyle bir darbe indirdi ki Resulullah (s.a.a) ve Müslümanlar yüksek sesle tekbir getirdiler.[166]
11- Resulullah (s.a.a) Hz. Ali'ye (a.s) şöyle buyuruyor: Ayın hilal hâline veya aynaya baktığın zaman veya bir sıkıntıyla karşılaştığında 3 defa tekbir getir.[167]
12- İmam Seccad'ın (a.s) oğlu Zeyd'in Ümeyyeoğulları'na karşı başlattığı kıyamda sloganı "Allah-u Ekber"di.[168]
13- Bedir Savaşı'nda, Resulullah (s.a.a), Nufel isminde düşmanın ileri gelenlerinden birinin ölüm haberini bekliyordu. Hz. Ali'nin (a.s) onu öldürdüğünü duyunca tekbir getirdi.[169]
14- Hz. Ali (a.s), Hz. Zehra'yı (s.a) istemeye gidince,Resulullah (s.a.a) "Konuyu kızım Fatıma'ya açmamı bekle" buyurdu. Fakat Hz. Zehra (s.a) sustu ve bir şey söylemedi. Bunun üzerine Resulullah (s.a.a), "Allah-u Ekber; susmak ikrardır." buyurdu.[170]
15- Haricîlerle savaşta, Haricîlerin başları öldürülünce Hz. Ali (a.s) tekbir getirerek secdeye kapandı ve onu müteakiben başkaları da tekbir getirdiler.
16- Yahudilerden bir grup Müslüman oldu ve Resulullah'a (s.a.a), "Önceki peygamberlerin vasisi vardı; sizin vasiniz kimdir?" diye sordular. Bunun üzerine Velayet ayeti nazil oldu ve "Sizin veliniz Allah, Resulü ve rükû hâlinde zekât veren müminlerdir." buyurdu.[171]
Bunun peşinden Resulullah (s.a.a), "mescide gidelim" buyurdu. İçeri girdiklerinde bir fakirin sevindiğini ve Hz. Ali'nin (a.s) rükû hâlinde yüzüğünü ona sadaka verdiğini gördüler. Bunun üzerine Resul-i Ekrem (s.a.a) tekbir getirdi.[172]
17- Ehlibeyt İmamlarının (a.s) haremlerine girerken tekbir getirmek tavsiye edilmiştir. Nitekim Camia ziyaretini okumadan önce üç merhalede 100 tekbir söylemekteyiz ki, Allame Meclisî'nin dediğine göre, bunun sebebi, Camia Ziyareti'ndeki cümlelerin insanı Ehl-i Beyt İmamları hakkında aşırıcılığa düşürmekten koruması olabilir.[173]
18- Hz. Ali (a.s), yargılamalarında suçluyu teşhis edince tekbir getirirdi.[174]
19- Hz. Ali'nin (a.s) taraftan olması suçuyla İbn-i Ziyad'ın emriyle dar ağacına çekilen ve mızrakla kendisine saldırılan Meysem-i Temmar şahadet anında ağzından kan aktığı hâlde tekbir söylüyordu.[175]
20- Resulullah (s.a.a) miraca çıktığında göklerin her tabakasından geçince tekbir getiriyordu.[176]
21- Cebrail, Resulullah'ın (s.a.a) yanında bulunduğu bir sırada Hz. Ali (a.s) içeri girdi. Bunun üzerine Cebrail şöyle dedi: "Ey Muhammed! Seni peygamber olarak gönderen Allah'a andolsun ki gökyüzü halkı Ali'yi yeryüzü halkından daha iyi tanımaktalar. Ali savaşlarda tekbir getirince biz melekler de onunla birlikte tekbir getirmekteyiz."[177]
22- Hayber Savaşı'nda, Müslümanlar kaleye girince, getirdikleri tekbirden Yahudiler korkup kaçtılar.[178]
İftitah tekbirinden sonra, Fatiha Suresi okunur; bu sure okunmazsa namaz batıl olur: "Fatihasız namaz olmaz."[179]
Fatiha Suresi'nin diğer bir adı da, Hamd ve Fatihat'ul-Kitap (kitabın başlangıcındır; Kur'ân-ı Kerim bu sureyle başladığı için bu isim verilmiştir. Bu surenin yedi ayeti vardır[180] ve Cabir b. Abdullah Ensarî'nin Resulullah'tan (s.a.a) naklettiği rivayete göre Kur'ân-ı Kerim'in en önemli süresidir.[181]
Fatiha Suresi, her gün beş vakit namazda en az on defa okunması her Müslüman'a farz olan tek suredir.
Bu surenin önemi hakkında, rivayetlerde, "Eğer Fatiha Suresi'ni yetmiş defa bir ölüye okursanız ve bunun üzerine ölü dirilse şaşırmayın." denmesi yeter.[182]
Bu sureye Fatihat'ul-Kitap isminin verilişinden, Kurân-ı Kerim'in bütün ayetlerinin Resulullah'ın (s.a.a) döneminde bir araya toplanıp bir kitap hâline getirildiği ve bu surenin onun emriyle Kur'ân’ın başına konulduğu anlaşılmaktadır. Fatiha Suresi'nin ayetleri, Allah Tealâ ve
O'nun sıfatlarına, kıyamet meselesine, doğru yolda hareket etmek için kılavuzluk talebine, Allah Tealâ'nm hakimiyet ve rabubiyetini kabul etmeye değinmektedir. Yine bu surede, Allah'ın velilerinin yolunu sürdürme, sapmışlardan ve gazaba uğramışlardan uzak olma isteği dile getirilmektedir.
Fatiha Suresi şifa kaynağıdır; hem cismî rahatsızlıklar için, hem de ruhî hastalıklar için. Merhum Allâme Emini, Fatihat'ul-Kitab Tefsiri'nde bu hususta çok sayıda rivayet nakletmiştir.
1- İnsan Fatiha Suresi'ni okurken "Bismillah"la Allah'tan başkasından ümidini keser.
2- "Rabbul-âlemin" ve "malik-i yevmiddin"le eğitilenve Allah'ın mülkü olduğunu hisseder.
3- "Rabbul-âlemin" kelimesiyle kendisiyle varlık âlemi arasında bağlantı kurar.
4- "er-Rahman'ir-Rahim"le kendini onun geniş lütfünün kapsamında görür.
5- "Malik-i yevmiddin'le kıyamet hakkında gaflet uykusundan uyanır.
6- "İyyake ne'budu"yla bencillik ve şehvet perestliği bırakır.
7- "İyyake nestain'le Allah'tan başkasından yardım dilemeyi aklından çıkarır.
8- "En'amte eleyhim"le nimetlerin taksiminin O'nun elinde olduğunu ve kıskançlığı bırakması gerektiğini, çünkü kıskancın gerçekte Allah Tealâ'nın hakemlik ve rızk taksiminden razı olmamak anlamına geldiğini anlar.
9- "İhdine's-sırat'el-mustakim'le hak yolunda hareket etmeyi niyaz eder.
10- "Sıratellezîne en'amte aleyhim"le kendisinin Allah yolunun izleyicileriyle bütünleştiğini ilân eder.
11- Ve son olarak "ğayr'ü-mağzûbi aleyhim velezzâl-lîn"le batıl ve batıl taraftarlarından uzaklaşmayı diler.
Çeşitli kavimler ve milletler, önemli işlerinde, kutlu ve mübarek olması için saygı duydukları ileri gelenlerinden birinin ismini anarak başlarlar.
Elbette herkes kendi doğru veya yanlış inancı doğrultusunda hareket eder. Bazıları putların ve tağutların adını, bazıları ise Allah'ın adını anarak veya Allah'ın velilerinin eliyle bir işe başlarlar. Nitekim günümüzde önemli yapıların ilk kazmasını önemli kişilerin vurması bir gelenek hâline gelmiştir. Hendek Savaşı'nda da Resul-i Ekrem (s.a.a) hendek kazmak için ilk kazmayı kendisi vurmuştur.
Bismillah, vahiy kitabının başlangıcıdır. Bismillah, sadece Kur'ân-ı Kerim'in başında değil, bütün ilâhî kitapların başında 3'er almıştır. Bütün peygamberler işlerine bismillah'la başlamışlardır. Hz. Nuh'un (a.s) gemisi tufan dalgalan arasında hareket edince, Nuh (a.s), taraftarlarına, "binin" dedi, "Onun akıp gitmesi de durması da Allah'ın adıyladır."[183]
Hz. Süleyman (a.s) da Sebe' kraliçesini Allah'a davet etme amacıyla yazdığı mektuba "Bismillahirrahmanirrahim'le başladı. Hz. Ali (a.s) buyurmuştur ki:
"Bismillah" işlerin bereket kaynağı ve onu terk etmek ise işlerin iyi bir şekilde bitmeyişine neden olur."[184]
Yine "Bismillah" kelimesini yazan bir adama, "Onu iyi yaz." buyurmuştur.[185]
85
Her işin başlangıcında "Bismillah" söylemek tavsiye edilmiştir; yemek yerken, uyurken, bineğe binerken, nikâh kıyarken, evlenirken ve diğer bir çok işlerde. Hatta bir hayvan "bismillah" söylenmeden kesilirse, eti yenmez. Bu, hedef sahibi muvahhit bir kişinin yiyeceğinin de ilâhî bir yönü olması gerektiğini göstermektedir.
Neden her işe "bismillah"la başlıyoruz?
Çünkü her fabrikanın ürünü özel bir amblem ve alamet taşır, örneğin bir porselen fabrikası, büyüklü küçüklü bütün tabakların üzerine kendi amblemini vurmaktadır veya her ülkenin, idarelerde bulundurulması, kışlalara ve gemilere asılması, işçilerin masalarının üzerine bırakılması zorunlu olan özel bir bayrağı vardır. Allah adı ve Allah'ı anmak da Müslümanların amblemi ve nişanesidir; "bismillah" kelimesi Müslümanlığın şifresidir. Büyüklü küçüklü her işte, ister camide, ister fabrikada olsun her yerde; ister sabah, ister akşam her zamanda bu mübarek kelime Müslümanların dilinde dolaşmaktadır. Dolayısıyla, bir hadiste, "Bir mısra şiir yazarken bile 'bismillah'ı unutmayın." diye geçer. Çocuğa "bismillah" söylemeyi öğreten kimsenin mükâfatı hususunda da hadisler rivayet edilmiştir.[186]
Acaba "bismillahirrahmanirrahim" Fatiha Suresi'nin bir parçası ve müstakil bir ayet midir?
Bazıları bismillah'ı surenin bir parçası bilmemiş veya namazda bismillah söylemeyi gerekli görmemişlerdir. Fakat bu görüş taraftarları Müslümanların itirazıyla karşılaşmışlardır. Nitekim Muaviye bir gün namazda bismillah söylememiş, bunun üzejine halk itiraz ederek "bismillah" ayetini çaldın mı, yoksa unuttun mu?" diye itiraz etmiştir.[187]
Fahr-i Razi kendi tefsirinde bismillah'ın Fatiha Suresi'nin bir parçası olduğuna dair on altı delil getirmiştir, Alusî de kendi tefsirinde bu görüşü benimsemiştir. Ahmed b. Hanbel de kendi Müsned'inde bismillah'ın surenin bir parçası olduğunu vurgulamıştır.
Ehlisünnet'in fıkıh imamlarından yüz yıl önce yaşamış olan, Allah yolunda şehadet şerbeti içen ve Kur'ân-ı Kerim'de masumiyetleri ve her türlü günah ve çirkinlikten temiz oldukları vurgulanan Resulullah'ın (s.a.a) Ehl-i Beyti'ne (a.s) göre "bismillahirrahmanirrahim" tek başına müstakil bir ayet olup surenin bir parçasıdır.
Ehlibeyt İmamları (a.s), namazda "bismillah"ın yüksek sesle okunmasını ısrarla vurgulamış ve İmam Muhammed Bakır (a.s), namazda "bismillah" ayetini okumayanlar veya onu surenin bir parçası bilmeyenler hakkında, "Kur'ân-ı Kerirriin en güzel ayetini çalmışlardır!"[188] buyurmuştur.
Allame Şehit Mutahharî, Fatiha Suresi'nin tefsirinde, İbn-i Abbas, Asim, Kesaî, İbn-i Ömer, İbn-i Zübeyr, Atâ, Tavus, Fahr-i Razî ve Süyuti'yi "bismillah"ı surenin bir parçası bilenlerden saymaktadır. Elbette "Tevbe" Suresi'nin başında "bismillah" yoktur ve bunun nedeniyse Hz. Ali'nin (a.s) buyurduğu üzere "bismillah"ın eman ve rahmet kelimesi olduğu ve müşriklerden beraat ilanıyla bağdaşmadığı içindir.
Bismillah
Bismillah, ilâhî rengin ve tevhidi yönelişin nişanesidir.
Bismillah, tevhit şifresidir, başkalarının ismiyle başlamak küfür şifresi, diğerleriyle birlikte Allah adıyla başlamak da şirkin şifresidir. Ne Allah'ın ismiyle birlikte başka birinin ismini anarız, ne de O'nun ismi yerine başkasının adını ağzımıza alırız. "Rabbinin ismini Tesbih et." cümlesi, Allah'ın hatta isminin bile her türlü şirkten münezzeh olması gerektiği anlamına gelir.
Bismillah, beka ve devamın şifresidir; ilâhî rengi olmayan her şey fanidir.[189]
Bismillah, Allah'a aşkın ve O'na tevekkülün şifresidir.
Bismillah, kibirden uzaklaşma ve Allah Tealâ'nın huzurunda acizliği itirafın şifresidir.