Hz. Mehdi aleyhis-selâm ile ilgili olarak Şiaya yöneltilen sorulardan biri de Gaib İmamın faydası nedir? şeklindedir.
Sorunun izahı şöyledir:
İmam, insanların rehberidir. Dini yayma, toplumsal sorunları çözme, İslam düşmanlarıyla mücadele etme, iyiliği emretme, kötülükten sakındırma, mazlumları savunma, İlahi hüküm ve hudutları uygulama, kısacası toplumsal adaleti pratiğe geçirme gibi rehberliğin vazgeçilmez birtakım görevleri vardır. O halde gaib olan bir İmam, bu görevleri nasıl üstlenebilir? Başka bir tabirle, gaib olan İmam için gaybet döneminde toplumsal yönü olmayan bir hayat düşünülebilir. Acaba ilahi bir rehber için toplumsal boyutlardan soyutlanmış özel bir hayat düşünmek doğru olur mu? Böylesi bir İmam karanlık bir bölgede akan ve varılması çok güç olan saf suya benzer. Nitekim öğretmenini tanımayan bir öğrenciye, öğretmenin varlığının bir faydası olmaz keza, hastalığını tedavi edecek bir doktorun var olduğunu ve yerini bilmeyen bir hastaya doktorun varlığı bir yarar sağlamaz.
Bu sorunun cevabının açıklık kazanması için şu noktaya dikkat etmek gerekmektedir: insanlar, gaybet döneminde masum bir önderin aşikar olmaması yüzünden birçok feyizden mahrum olmalarına rağmen, birçok yönden de İmamın varlığından faydalanmaktadırlar. Çünkü masum bir İmamın varlığının faydası, sadece aşikar olarak yol göstermek, toplumsal sorunları çözmek gibi yukarıda sözü edilen işlerden ibaret değildir. İmamın varlığının başka önemli faydaları da vardır. Biz bu konuyla ilgili olarak, Peygamber sallâllâhu aleyhi ve alih ve Ehl-i Beyt İmamlarından nakledilen bir takım hadislere işaretle, bu faydalardan bazılarını açıklayacağız.
Gaib İmamın ne faydası vardır? gibi sözler daha çok imamet ve velayetin manasını bilmeyen, İmamın sadece hüküm bildiren ve hadleri uygulayan bir şahıs olduğunu düşünenlerin sözüdür. Oysa İmamet ve Velayet makamı bu zahiri makamlardan yüce bir makamdır.
Hz. Mehdi aleyhis-selâm ile ilgili olarak elimize ulaşan çeşitli hadisler içerisinde, yukarıdaki soruya cevap olabilecek, doyurucu ve derin anlamlı kısa bir tabir görülmektedir. Dikkat edilir ve üzerinde durulursa bu tabir konuyla ilgili şüpheleri kökten silecek niteliktedir. Hz. Resulullah sallâllâhu aleyhi ve alih e Gaybet döneminde Hz. Mehdinin varlığının ne gibi bir faydası olacaktır? şeklinde yöneltilen bir soruya şöyle cevap verdiler:
Beni peygamber olarak gönderen Allaha andolsun ki, insanlar gaybet döneminde, bulutların arkasında kalan güneşten faydalandıkları gibi ondan faydalanırlar. [1]
Ve yine Yenabiul-Mevedde kitabında Süleyman Ameş b. Mehran yoluyla İmam Sadıktan aleyhis-selâm nakleder ki, İmam Zeyn-ul Abidin aleyhis-selâm şöyle buyurdu: Biz, Müslümanların İmamı, dünya ehlinin hüccetiyiz. Yıldızların gök ehline güvence ve kurtuluş vesilesi olduğu gibi, bizler de yer ehlinin güvence kaynağı ve kurtuluş vesile-siyiz. Bizim hürmetimize, Allah istemedikçe gökten bir şey yere düşmez. Bizim vasıtamızla Hakkın rahmet yağmuru yağmakta ve yeryüzü bereketlerini çıkarmaktadır; eğer biz yeryüzünde olmasaydık, yeryüzü üzerindekileri yutardı. Allah Teala, Adem aleyhis-selâmı yarattığı gün-den beri yeryüzü hiç bir zaman hüccetsiz kalmamıştır. Ama bu hüccet bazen zahirdir ve tanınır, bazen de gaib ve gizlidir. Kıyamete kadar da yeryüzü hüccetsiz kalmayacaktır. Eğer İmam olmazsa, Allaha (hakkıyla) ibadet edilmez.
Süleyman Ameş diyor ki: İnsanlar gaib İmamın varlığından nasıl faydalanabilirler? diye sorduğumda, İmam aleyhis-selâm şöyle buyurdu: Bulutların arkasında kalan güneşten faydalandıkları gibi [2]
Bu ve benzeri birkaç hadiste, insanların Hz. Mehdi aleyhis-selâm dan yararlanmaları, bulutların arkasında kalan güneşten yararlanmalarına benzetilmiştir.
Bu iki olgunun arasında şu benzerlik vardır:
Güneş, kendi sisteminin merkezidir. Bu husus astronomi ve doğal bilimlerde ispat edilmiştir.
Güneş çekim gücüyle yeryüzünün parçalanıp yok olmasını önler.
Güneş, dünyanın kendi etrafında dönmesini sağlayarak gece, gündüz ve mevsimleri oluşturur. Güneşin ısısı, insanlar, bitkiler ve hayvanların hayatlarını sürdürmelerini sağlar.
Güneşin ışığı yeryüzünü aydınlatır.
Sözü edilen hususların gerçekleşmesinde, Güneşin bulutların arkasında olup olmamasının hiç bir etkisi yoktur. Güneş her iki durumda da çekim gücüne, ışığa ve ısıya sahiptir. Sadece azalıp çoğalma söz konusudur. Elbette ki güneşin bulutların arkasında olmadığı durumda ışık ve ısısı daha fazla yere ulaşabilir ve herkes de bunu görebilir, ama güneşten umulan önemli ve hayati faydalar bulutların arkasında kaldığı durumda da mevcuttur. Nitekim bazı bölgelerde yılın birkaç ayı boyunca güneş bulutların arkasında kalmasına rağmen, hayat olduğu gibi devam etmektedir.
Güneş bulutların arkasında kalınca veya gece olunca varlıkların onun varlığından ve ısısından faydalanmadıklarını söylemek cahilce bir iddia ve büyük bir yanılgıdır. Çünkü güneş, sadece birkaç gün ışık ve ısısını bu sisteme göndermezse her şey donup helak olur.
İmam da insanlık aleminin güneşi, kalbi ve tekvini kılavuzudur. İmam olmazsa, yeryüzünün manevi feyiz alma yolları kapanır ve yaratılış alemi, özellikle insan, yaratılış felsefe ve hikmetini kaybeder.
Allame Meclisi, Bihar-ul Envar kitabında insanların gaybet döneminde İmamdan faydalanmalarının, bulutların arkasında kalan güneşten yararlanmalarına benzetilmesini ve bu iki hususun ortak yönlerini geniş bir şekilde ele almış ve şu hususlara değinmiştir:
1- İlim ve hidayet nuru İmamın aracılığı ile insanlara ulaşmaktadır. Birçok hadisten de anlaşıldığına göre, varlık alemi İmamların hürmetine yaratılmıştır. Eğer onlar olmasaydı, varlık nuru başkalarına ulaşmazdı. Onların bereketiyle, onları şefaatçiliğiyle, onları Allah ile kendi aralarında aracı kılmakla, ilim ve öğretiler insanlara ulaşır. Belalar onların vasıtasıyla defedilir. Yoksa insanlar, yapmış oldukları kötülüklere karşılık çeşitli azaplara yakalanırlardı. Nitekim Allah Teala, Peygamber-i Ekrem sallâllâhu aleyhi ve alih le ilgili olarak şöyle buyuruyor: Sen onların içinde bulundukça Allah, onlara azap edecek değildir.... [3]
İşler zorlaştığında, Allahtan uzaklaşıldığında ve feyiz kapıları kapatıldığında o zatları kendimizle Allah arasında aracı kılmış, o nurlara yönelmişiz. Sonuçta, onlarla kurulan manevi bağ sonucu ve onların yüzü suyu hürmetine zor işler kolaylaşmış ve Allahın feyiz kapıları yüzümüze açılmıştır. Bu, defalarca denenmiş ve tecrübe edilmiş bir husustur. Allahın, kalbini iman nuru ile aydınlattığı kimseler için bu, gözle görülür ve apaçık bir hakikattir.
2- İnsanlar bulutların arkasında kalan güneşten faydalanmalarıyla birlikte sürekli olarak güneşin önünde engel olan bulutların çekilmesini ve güneşin tamamen ortaya çıkarak, gözler ile görülmesini ve daha fazla faydalanılmasını beklerler. Gaybet döneminde de ihlaslı Şiiler, her an Hz. Mehdi aleyhis-selâm ın zuhur etmesini bekler ve hiçbir zaman ümitsizliğe kapılmazlar.
3- Hz. Mehdi aleyhis-selâm ı bu kadar alamet ve faydalarının olmasına rağmen inkar etmeye kalkışan kimsenin durumu, bulutların arkasında olan güneşin varlığını inkar eden kimseye benzer.
4- Bazen güneşin bulutların arkasında kalması insanlar için daha faydalı olabilir. Bugün de Hz. Mehdi aleyhis-selâm ın gaybette olmasının insanlar için birtakım faydaları olabilir.
5- Bulutların arkasından çıkan güneşe, ancak bazı kimseler bakmaya muvaffak olurlar Hz. Mehdi aleyhis-selâm da gaybet döneminde bazıları tarafından görülebilir ve ziyaretine erişilebilir.
6- Güneş, herkesin faydalanması içindir. Ama kör olan kimse güneş-in ışığından faydalanamaz. Hz. Mehdi aleyhis-selâm ın varlığından, kalbi kör olan kimseler dışında herkes faydalanır.
7- Güneşin ışığı evlere kabiliyetleri, pencerelerinin büyüklüğü ve küçüklüğü oranında yansır. İnsanlar da, İmam aleyhis-selâm ın hidayet nurundan kendi kabiliyetleri oranında yararlanabilirler. Açık havada olup da vücudunu dört bir yandan güneşin ışığına sunan kimse ile güneşin ışığıyla kendisi arasında engeller bulunan kimsenin ışıktan yararlanmaları elbette ki aynı oranda olamaz. İnsan, bütün engelleri kaldırmalıdır ki, hidayet nuru onu dört bir yandan kuşatsın ....
Şu ana kadar yaptığımız açıklamalardan şu sonuç ortaya çıktı: İmamın gerekliliği hüküm bildirmek, devlet kurmak ve hadleri uygulamak gibi görevlerle sınırlı değildir. Çeşitli muteber hadislerden anlaşıldığına göre ve irfan ehlinin değişmez bir ilke olarak ortaklaşa ortaya koydukları üzere kesin ilahi irade gereği gayb alemiyle insanlar arasında aracı olması ve ilahi feyizlerin mecrası olması için, sürekli olarak bir masum İmamın (ariflerin tabirince İnsan-ı Kamilin) varolması bir zarurettir. Nitekim Yenabiul-Mevedde kitabından nakledilen hadiste bu gerçek vurgulanmış ve İmam Zeyn-ul Abidin aleyhis-selâm şöyle buyurmuştu:
Eğer biz yeryüzünde olmasaydık, yeryüzü üzerindekileri yutardı.
Bir başka hadiste ise: Yeryüzü İmamsız kalmaz, aksi takdirde yeryüzü altüst olur. şeklinde bir tabir yer almıştır. [4]
Bir başka rivayette ise Peygamber efendimiz sallâllâhu aleyhi ve alih şöyle buyurmuştur: Yıldızlar gök ehli için kurtuluş vesilesidir. Eğer onlar yok olursa gök ehli de yok olur. Benim Ehl-i Beytim de yeryüzündekiler için aman ve kurtuluş vesilesidir. Eğer Ehl-i Beytim olmazsa, yeryüzündekiler helak olur. [5]
Ayrıca, bin aydan daha hayırlı olan Kadir gecesinde meleklerin indikleri kimse, yeryüzündeki masum İmamdır. Gelecek yıla kadar olacak bütün işler İmama sunulur ve böylece geçerlilik kazanır.
Allah Teala Kadir suresinde şöyle buyuruyor:
Gerçek şu ki, biz onu (Kuranı) Kadir gecesinde indirdik. Kadir gecesinin ne olduğunu sana bildiren nedir? Kadir gecesi, bin aydan daha hayırlıdır. Melekler ve Ruh, onda Rablerinin izniyle her bir işten (dolayı) inerler... Bu ayette geçen tenezzelu, İner fiili sürekliliği ve her Kadir gecesinde meleklerin yeryüzüne indiğini ifade eder. Rivayetlerde de açıklandığına göre melekler, kâmil ve örnek olan insana, yani Allahın velisi ve hücceti olan İmama inerler. Meleklerin inişinin sebebi ise, o gecede bütün işlerin hikmeti uyarınca açıklanması, yazılması ve belirlenmesidir. Bu gecede milletlerin, devletlerin, halkların ve kalplerin kaderleri belirlenir. Hayat, ölüm, rızık, mutluluk, esenlik, bedbahtlık ve diğer işler de bu gecede yazılır ve takdir edilir.
Nitekim Her hikmetli iş o (mübarek) gecede ayırt edilir; katımızdan bir buyrukla verilen her emir. [6] ayet-i kerimesi de bu anlamı pekiştirir niteliktedir. Bilindiği gibi hikmetli işin ayırt edilmesi, onun bütün niteliklerinin belirlenmesi, ölçülerinin konulması ve takdir edilmesinden başka bir şey değildir. Bu ayet-i kerimenin aslında geçen yufreku, ayırt edilir kelimesi de sürekliliği ve ayırt etme olgusunun her yıl bu gecede tekrarlandığını ifade eder.
Demek ki dünyada vuku bulan hadiselerde bilmediğimiz ve tanımadığımız gaybi ellerin etkisi de söz konudur. Allahın tanınmayan velileri, görevlerini yapmakta ve insanlara hizmet etmekteler. Nitekim böylesi velilerin varlığı ve insanlara hizmette bulundukları Kuran-ı Kerimde vurgulanmış ve buna örnekler sergilenmiştir. Kısa bir süre Hz. Musa aleyhis-selâm a arkadaşlık eden ve ona bilmediği şeylerin sırrını öğreten ve dillerde Hz. Hızır olduğu maruf olan Allahın velisi, bunun bir örneğidir.
Böylece bir veli kısa bir sürede hem Hz. Musaya faydası olmuş ve bir takım şeylerin hikmetini bildirmiş, hem de topluma yararı olmuştur.
Bu veli, denizde çalışan yoksulların gemisini, zorbalıkla her gemiyi ele geçiren kralın eline düşmemesi için delmiş ve böylece gemiyi kurtarmıştır.
Yine mümin anne-babasını azgınlık ve küfre zorlayacak olan çocuğu öldürerek, hem çocuğu bu kötülükten kurtarmış hem de anne-babasının imanını korumuştur.
Ve yine babanın iki öksüz çocuğu için altında define sakladığı ve yıkılmaya yüz tutan duvarı inşa etmiş ve böylece defineyi, çocukların ergenlik çağına kadar korumuş ve diğerlinin eline geçmesini engellemiştir. [7] Bu hadisende anlaşıldığı üzere, insanları hidayet etmeyi vb. Hizmetleri velinin, İmamın, peygamberin aşikar ve tanınır olmasıyla sınırlı kılmak yanlış bir düşüncedir.
Gaib İmam aleyhis-selâm a inanmak, kurtuluşu beklemek ve onun zuhurunu gözlemek, insanlara büyük bir ümit vermektedir. Bu ümit, başarı ve ilerlemede en büyük etkenlerden biridir. Ümitlerini yitiren bir topluluk asla başarıya ulaşamaz.
Örneğin karargâhta bulunan bir komutanın varlığı, askerlere ümit verir ve onların çaba göstermelerini sağlar. Komutanın ölüm haberini duyan bir ordu, ileri teknikle donanmış olsa da dağılıverir ve askerler ümitsizliğe kapılırlar.
Bir önderin hasta veya yolculukta da olsa, hayatta olması toplum düzeninin korunmasına sebep olur; ölüm haberi ise ümitsizlik ve karamsarlığa neden olur.
Ehl-i Beyt mektebine inananlar, zayıf tabakanın her geçen gün daha bir zayıflaması, toplumsal sorunların fazlalaşması ve sömürgeciliğin gelişmesi gibi sorunlar karşısında, ümitsizliğe kapılmaz ve kendilerini yalnız hissetmezler.
Hz. Mehdi aleyhis-selâm ın hayatta olmasına inanmanın, gönüllerdeki ümidi canlı tutması, titrek kalplere huzur vermesi, maddeciliğin hakim olduğu bu karanlık dönemde müminleri inançlarında sabit kılması, hayırseverleri iş ve faaliyetlere itmesi, yenilgi ruhunu yok etmesi, insanları tevhid hükümetini kurarak, zulmü tamamen yok edecek bir inkılap hazırlığı içinde olmaya sevk etmesi, hedef yolunda çalışmaya, nefis tezkiyesi ve ilahi öğretilerle ilgilenmeye ve zuhur için gerekli şartları oluşturmaya teşvik etmesi, tartışma götürmez bir gerçektir.
İşte bu yüzden, Ehl-i Beytten nakledilen hadislerde, kurtuluşu beklemek en büyük ibadetlerden biri ve hak yolunda şahadete denk sayılmıştır. İmam Sadık aleyhis-selâm şöyle buyurmuştur: Her kim, biz Ehl-i Beytin velayetiyle kurtuluşu bekler bir halde ölürse, Kaimin (Mehdinin) ordusunda yer alan kimse gibidir. [8]
İmam Rıza aleyhis-selâm babasından naklen Hz. Resulullah sallâllâhu aleyhi ve alih in şöyle buyurduğunu nakletmiştir: Ümmetimin en iyi ameli, kurtuluşu beklemektir. [9]
Hz. Ali aleyhis-selâm şöyle buyurmuştur: Bizim devletimizi bekleyen kimse Allah yolunda kanını döken ve canını veren kimse gibidir. [10]
Bu rivayetlerden kurtuluşu beklemekle, düşmana karşı cihad etmenin birbirleriyle bağlantılı olduğu net bir şekilde vurgulanmıştır. Kurtuluştan maksat, ister genel anlamda kurtuluşu beklemek olsun, ister bütün dünyayı zulümle dolduktan sonra adaletle dolduracak olan Hz. Mehdi aleyhis-selâm ın zuhurunu beklemek olsun, her iki durumda da kurtuluşu beklemenin önemi açıkça belli olur.
Kısacası Mehdi aleyhis-selâm ve kurtuluşu bekleme inancı, insanların hazırlıklı olmalarını ve her yönüyle kendilerinin İslamın kurallarına mutabık kalmalarını daha fazla fedakarlıkta bulunmalarını sağlar. Nite-kim, Resulullahın İslamın ilerleyeceğini ve ileride büyük zaferlerin olduğunu müjdelemesi ilk Müslümanların çabalarını artırmasına, feda-karlık ve yardımlaşma ile hedefe ulaşmalarına sebep olmuştur.
Ayrıca İmam aleyhis-selâm ın gaybette olması, onun büsbütün bir gizlilik içinde ve gözle görülmez bir varlık olduğu anlamına gelmez. Gaib olması, başkalarının onu tanımaması anlamına gelir. İmam aleyhis-selâm tıpkı diğerleri gibi normal bir yaşantıya sahiptir. Onu başkalarından farklı kılan özellik, uzun ömürlü olması ve tanınmaz bir şekilde yaşamasıdır. Dolaysıyla İmam aleyhis-selâm , gaybet döneminde liyakatli insanlarla irtibat halindedir; onları özel olarak eğitmekte ve büyük bir inkılap için hazırlamaktadır. Bu hususa çeşitli rivayetlerde yer verilmiş ve İmam aleyhis-selâm ın uzun süre gaib olmasının nedenlerinden biri olarak vurgulanmıştır. İmam aleyhis-selâm ı gaybet döneminde görenlerle ilgili olarak çok sayıda kitaplar yazılmıştır. Hatta İmam aleyhis-selâm tarafından, gerek Gaybet-i Suğra ve gerekse Gaybet-i Kübra döneminde birçok insana gönderilen tevkiler (mektuplar) İmamın başkalarıyla ilişki içerisinde olduğunun diğer bir kanıtıdır.
Konunun açıklık kazanması için, İmam aleyhis-selâm tarafından şahıslara gönderilen tevkilerden sadece iki örnek sunalım:
Bu mektup, Hz. Bakıyyetullah (Mehdi) tarafından, -Allah onun hafızı ve koruyucusu olsun- H. 410. yılın Sefer ayının sonlarında, Şeyh Müfid Ebu Abdullah Muhammed bin Muhammed bin Numana -Allah onun ruhunu mukaddes kılsın, kabrini nurla doldursun- yazılmıştır. Bu mektubu ulaştıran, onu, Hicazdaki bir bölgeden getirdiğini söylemiştir. Mektubun metni [11] şöyledir:
Değerli ve reşid Şeyh Müfid Ebu Abdullah Muhammed bin Muhammed bin Numana; Allah izzetini daimi kılsın. [12]
Bismillahirrahmanirrahim
Ey dinde ihlaslı ve bizim hakkımızda yakine ermiş dost! Selam olsun sana. Kendisinden başka İlah olmayan Allaha hamd ediyor ve Ondan, efendimiz, mevlamız ve Peygamberimiz olan Muhammede ve onun pâk Ehl-i Beytine salat ve rahmet diliyoruz.
Sana bildiriyoruz ki -Allah, hakka yardım etmekte başarını sürekli kılsın ve bizden taraf sadakatle söylediğin sözden dolayı mükafatını çoğaltsın- seni mektuplaşmak şerefine eriştirmek ve sana yazdığımızı, yanında olan dostlarımıza ulaştırmakla -Allah onları, kendisine itaat etmeleriyle aziz kılsın, kendi inayet ve himayesiyle onların sıkıntılarını gidersin- seni görevlendirmek hususunda bize izin verilmiştir. Öyleyse Allahın izniyle, sana bildirdiğim şeyin üzerinde dur ve onu güvendiğin kimseye ulaştırmada gayret et; Allah dinden çıkan düşmanlar karşısında yardımıyla seni teyit etsin.
Biz gerçi, dünya hükümeti zalimlerin elinde olduğu müddetçe, kendimizin ve imanlı Şiilerimizin bazı maslahatlarından dolayı zalimlerin yerleşim bölgelerinden uzak bir yerde ikamet ediyoruz, ama sizin durumunuzdan haberdarız, durumunuz bize gizli değildir. ...Biz, sizi gözetmekte ihmalkârlık etmiyoruz, sizi unutmamışız da. Eğer böyle olmasaydı, musibetler belinizi büker ve düşmanlar kökünüzü kazırdı. Öyleyse, Allahtan çekinin. Size yönelen fitnelerden sizi kurtarmamız için, bize destek olun. Öyle bir fitne ki, eceli yaklaşan onda helak olur, arzusuna yetişen ondan korunur. O fitne, hareketimizin yakınlaşmasının nişanesi, ve emrimizle onun haberini yaymanızdır. Müşrikler istemese de Allah nurunu tamamlayacaktır.
Emevîlerin tutuşturduğu ve hidayet üzere olan fırkayı kendisiyle korkuttuğu cahiliye ateşini tutuşturmaktan takiyyeye sarılın (o fitneden uzak durun). Ben, bu fitnede kendisine bir makam aramayan ve ondan uzak durarak güzel bir yola koyulan kimseyi kurtarmaya kefilim.
Bu yılın Cemadiyel-evvel ayının yetişmesiyle vuku bulacak hadiseden ibret alın, sonraki hadiseler için sizi basan uykudan uyanın.
Yakında, gökten açık bir nişane, yerden de onun benzeri açık bir alamet sizin için aşikâr olacaktır. Yeryüzünün doğusunda üzücü ve sarsıcı bir olay vuku bulacaktır, ondan sonra İslamdan çıkan gruplar Iraka musallat olacaklar. Onların kötü amellerinden dolayı, Irak halkı geçim sıkıntısına duçar olacaktır. Bir müddet sonra tağut önderin helak olmasıyla, gam ve rahatsızlıklar yok olacak, takvalı ve iyi insanlar sevineceklerdir. Dünyanın köşe bucağından hacca gidenler arzularına kavuşacak, istediklerine erişeceklerdir. Onların haclarını kolaylaştırmakta bizim, için nizam ve düzen üzere zahir olacak bir mevki vardır.
Öyleyse her biriniz, sevgimizi kazanacak işleri yapmaya, sevmediğimiz işlerden ise uzak durmaya çalışsın. Çünkü bizim işimiz (zuhur etmemiz) ansızın, birden bire olacaktır, artık o zaman tövbenin ona faydası olmayacak, günahtan onu kurtarmayacaktır.
Allah, doğru yolu size ilham etsin ve kendi rahmetiyle size başarılar bağışlasın.
Şu da mübarek elle yazılan tevkinin nüshasıdır; onu yazana selam olsun. [13]
Bu sana olan mektubumuzdur, ey samimi kardeş, muhlis ve vefalı dost, Allah seni inayet gözüyle korusun. Bu mektubu koru, ve onu kimseye gösterme. Onun içeriğinden kimsenin haberi olmasın. Ancak güvendiğin kimseye onun içeriğini söyle ve onların toplumuna (Şiilerimize), ona göre amel etme hususunda tavsiyede bulun, inşaallah. Allahın salatı Muhammede ve Onun pâk Ehl-i Beytine olsun.
Hz. Bakiyyetullahdan Allahın selamı ona olsun Perşembe günü 23. Zilhicce 412de Şeyh Müfide ulaşan diğer bir mektuptur. [14] Mektup şöyledir:
Allahın, kendi yolunda cihada hazır kulundan, hakkın kendisine ilham edildiği ve onun kılavuzu olana.
Rahman ve Rahim Allahın adıyla
Ey hakkın yardımcısı ve sadakatle halkı Ona doğru çağıran! Allahın selamı sana olsun. Kendisinden başka bir ilah olmayan Allaha hamd ediyor, efendimiz ve mevlamız olan peygamberlerin sonuncusu Muhammede ve Onun pâk Ehl-i Beytine Ondan rahmet diliyoruz.
Biz senin münacaatını görüyorduk, -Allah Teala, evliyası vasıtasıyla sana bağışladığı şeyler vesilesiyle seni korusun, düşmanlarının hilesinden seni güvende kılsın- onun müstecab olmasını (Allahtan) istedik. Şimdi, tanınmayan bir dağın tepesinde ikamet ediyoruz, imandan yoksun bazı fertler yüzünden, bitkisi çok olan bölgeden buraya sığındık. Yakında geniş ve düz bir yere ineceğiz ve gelecekteki durumumuzdan seni haberdar kılacağız. Bu vesileyle, iyi işlerinle bize yakın olduğunu bileceksin. Allah Teala, kendi rahmetiyle seni bu amelleri yapmaya muvaffak kılmıştır...
Bu saklanmaktan (gaybete çekilmekten) sonra hareketimizin (kıyamımızın) nişanesi, Mekke-i Muazzamdaki, münafık ve kan dökmeyi helal bilen kimse tarafından vuku bulacak hadisedir. Kendi hilesiyle müminlerin canına kastetmektedir. Ama bununla, hedefi olan zulüm ve tecavüzde bulunmaya ulaşamayacaktır. Çünkü biz müminlerin arkasındayız, yer ve göğün padişahından gizli kalmayacak duayla onları koruyacağız.
Öyleyse dostlarımızın kalpleri mutmain olsun, tehlikeden güvende kalacaklarına emin olsunlar. Gerçi durumların karanlıkları onları korkutacaktır. Ama sonuç, günahlardan sakındıkları müddetçe -Allahın güzel lütfüyle- onlar için güzel olacaktır.
Ey muhlis dost ve bizim uğrumuzda zalimlere karşı cihad eden, -Allah seni, bizim önceki salih dostlarımızı teyit ettiği gibi teyit etsin- biz sana söz veriyoruz ki, dini kardeşlerinden kim, din hususunda Rab-binden çekinir ve üzerinde (humus, zekat vb.) olan borcunu hak sahiplerine ulaştırırsa, bozucu fitnelerde ve karartıcı sıkıntılarda güvende olacaktır. Kim de, Allahın verdiği nimetleri, verilmesini emrettiği kimseye vermekte cimrilik ederse, dünya ve ahirette zarara uğrayanlardan olacaktır.
Eğer Şiilerimiz -Allah onları kendi itaatine muvaffak kılsın- üzerlerine farz olan ahde vefa etmede kalpleri bir olursa, bizimle görüşmek saadeti onlardan tehir edilmeyecektir. Bize nispet, sahip oldukları gerçek marifet üzere bizimle görüşmek mutluluğu, en yakın bir zamanda onlara nasip olacaktır. Bizi onlardan uzaklaştıran şey, sevmediğimiz şeyleri yapıyor olmaları haberinin bize ulaşmasıdır. Allah en iyi yardım dilenendir, O bize yeter ve O ne güzel vekildir. Allahın salat ve selamı, korkutucu ve müjdeleyici olan efendimiz Muhammede ve Onun pâk Ehl-i Beytine olsun.
(Bu mektup, H. 412. yılın Şevval ayının evvelinde yazıldı)
Şu da, Mübarek elle yazılan -Allahın salatı onun sahibine olsun- tevkinin nüshasıdır:
Ey kendisine yüce hak ilham olan dost! Bu, sana olan mektubumuzdur, bizim imlamız ve güvendiğimiz birisinin hattıyla yazılmıştır. Öyleyse onu herkesten gizle, onu dür ve hiç kimseye gösterme. Onun üzerinden bir nüsha hazırla, dostlarımızdan emin bildiğin kimseleri ondan haberdar et, Allah onları bizim bereketimize meşmul kılsın, inşaallah. Hamd Allaha, salat ve selam efendimiz Muhammed ve onun pâk Ehl-i Beytine olsun.
Sunulan bu iki mektuptan da anlaşıldığı gibi İmam aleyhis-selâm gaybet döneminde insanların durumunu izlemekte, gerekli uyarılarda ve yol göstermelerde bulunmaktadır. Bu da ona gönül verenlerin daha fazla çaba göstermelerini, ona layık asker olmaları yolunda fedakarcasına ve ümitle çalışmalarını sağlamaktadır.
Hz. Ali aleyhis-selâm her dönemde insanların ilahi önderlere olan ihtiyaçlarını şöyle açıklıyor:
Yeryüzü Allah için hüccet ve burhanla kıyam eden İmamdan boş kalmaz. Bazen o İmam zahir ve açık, bazen de gizlidir. Allahın hüccetleri iptal edilmesin diye böyledir bu. Onlar nerededirler? Allaha andolsun ki sayı açısından azdırlar, ama değer ve makam açısından büyük. Allah Teala, onlar vasıtasıyla kendi hüccet ve burhanlarını korumaktadır... [15]
Zamanın geçmesi, şahsi fikir ve değerlendirmelerin dini konulara karıştırılıp din adına sunulması, sapık mekteplerin aldatıcı ve çekici programlarına yönelme, fasit ellerin semavi öğretilere uzanması, İslâm kanunlarının pratik alandan uzaklaştırılması vb. faktörler el ele vererek, İslâm kanunlarından bazılarının unutulmasına, asaletini yitirmesine ve tahrif edilmesine neden olur. Vahiy olarak inen bu öğretiler, onun bunun beyinleriyle temas etme sonucu, siyahlaşır ve ilk günkü parlaklığını yitirir. Bu nurun, karanlık fikirlerin çerçevesinden geçmesi sonucunda, ışığı azalır ve yansıması zayıflar. Hatta dar görüşlü insanların, bu güzel İslam ağacına artırdıkları dal ve budaklarla tanınmaz bir hale gelir. Peygamber sallâllâhu aleyhi ve alih e hitaben kaleme alınan bir şiirde şöyle denilmiştir:
Süsleme peşindeler şeriatını
Güzelleştirmedeler dinini
Eklenen dal ve budaklardan
Görsen tanıyamazsın artık, sen onu
Durum böyleyken acaba Müslümanlar içinde, İslamın yasa ve öğretilerini gelecek nesiller için olduğu gibi koruyan birinin bulunması gerekmez mi? Acaba yeniden mi vahiy inecektir?! Kesinlikle hayır. Çünkü vahiy kapısı ebediyete dek kapanmıştır. Öyleyse asıl din nasıl korunmalı? Tahrifler ve hurafeler nasıl önlenmeli? Bu, ancak masum bir İmam vasıtasıyla gerçekleşir. Hz. Ali aleyhis-selâm şöyle buyuruyor: Yeryüzü Allah için, hüccet ve burhanla kıyam eden İmamdan boş kalmaz...Allahın hüccetleri iptal edilmesin diye böyledir bu.
Akıllı hiç bir insan, hedefsiz ve amaçsız hareket etmez. Akıl ve ilim öncülüğünde atılan her adım, muhakkak hedef doğrultusunda ve amaca yönelik olmalıdır.
İnsanların kendi işlerinde varmak istedikleri hedef ve amaç, eksiklik ve ihtiyaçlarını gidermektir. Allah Tealanın işlerindeki hedef ise, yaratıkların ihtiyaçlarını gidermesidir. Allahın işlerinde kendine yönelik bir ihtiyacı karşılamak istemesi düşünülemez. Çünkü zatı her yönüyle sınırsız ve her türlü eksiklikten pak ve münezzehtir. Şu örneğe dikkat ediniz:
Uygun bir toprakta, gül ve meyve bağı icat etmek için ağaç ve fidan dikiliyor. Bağa su verirken ağaç ve güllerin yanında, faydasız birtakım bitkiler de sudan yararlanır ve yeşerir. Burada bağ sahibinin ana hedefi ağaç ve güllere su vermektir. Ancak bunun yanında, bazı yararsız bitkilerin de sudan yararlanması kaçınılmazdır. Eğer bir ağaç dışında, bağda büyüyen bütün ağaçlar, güller kurur, ancak salim kalan bu ağaç öylesine verimli olur, tüm ağaçlardan beklenilen meyveyi yalnız başına verirse, bağ sahibi yine bağla ilgilenir ve birçok yararsız bitkiler de yararlansa bile su vermeyi sürdürür. Ancak verimli olan o bir ağaç da kurursa artık bağ sahibi bağı sulamaktan vazgeçer. Yani faydasız bitkilerin hayatı, verimli ağaç ve güllerin varlığına bağlıdır. Bunlar varolduğu müddetçe onlar da var olurlar.
Yaratılış alemi güzel bağa, insanlar da bağda bulunan güllere, ağaçlara, dal ve budaklarına benzerler. Tekamül eden insanlar, verimli ağaçlar konumundandırlar. Sapık insanlar da bu bağda biten verimsiz bitkilere benzerler.
Kuşkusuz, güneş, hava, su, yerde ve gökte varolan onca bereketler, nimetler, birtakım sapık ve zalim insanların faydalanması için yaratılmamıştır. Varlık alemi bütün nimetleriyle, Allaha, Onun ilim ve hikmetine inanan, salih ve pâk insanlar için yaratılmıştır. Nitekim sonunda da yeryüzünün egemenliği fasit insanlardan alınacak, salih insanların eline geçecektir ve İslâm dini tüm dinlere üstün kılınacaktır. Bu hususta Allah Teala şöyle buyuruyor:
Hiç şüphesiz, salih kullarım yeryüzünün varisi olacaktır... [16]
Sapık insanlar yararlansa da, varlık alemi, salih insanlar için nimetlerini ve feyizlerini vermeğe devam etmektedir. Eğer salih insan neslinin biteceği bir gün gelecek olursa, o zaman bu nimetlerin devam etmesinin bir anlamı kalmayacak. O gün yeryüzü alt üst olacak, gök bereketlerini indirmeyecek ve yeryüzü yararlarını insanlardan kesecektir.
Peygamber ve İmamlar salih insanlar grubunun öncüsü ve kamil insan örneğidirler. Onlar, hak inançlara inanan, tüm insani sıfat ve erdemleri taşıyan, Allahı hakkıyla tanıyıp Ona hakkıyla ibadet eden velilerdirler. Bu nedenle, İmamın varlığı başlı başına yaratılış hedefini simgelemekte, hayır ve bereketlerin inmesini sağlamaktadır. İmamın varlığı, rahmet yağmurunu yağdırmaktadır. İmamın halk içerisinde zahir olması, ya da tanınmaz ve gizli kalması bu açıdan bir şeyi değiştirmez.
Elbette diğer salih kullar da kendi varolan değerlerine göre, yaratılış gayesini simgelemektedirler, ancak bu hedef ve amacın tahakkuk ettiği en açık örnek, günahtan masum olan ilahi insanlardır.
Bu sözlerle, bazı hadislerin de anlamı aydınlık kazanmış olur. Örneğin meşhur bir hadis-i kudside Allah Teala, Resulullah sallâllâhu aleyhi ve alih e hitaben şöyle buyurmuştur:
Eğer sen olmasaydın, gökleri yaratmazdım
Nitekim bazı dualarda Hz. Mehdi aleyhis-selâm ile ilgili olarak şu tabir-ler yer almıştır:
Onun varlığının bereketine halka rızık verilmekte ve onun varlığı sebebine yer ve gök sabit kalmaktadır.
Makalemizin sonunda şunu da belirtmek isteriz ki, gaybet döneminde İmamın varlığının faydaları, sadece sözü edilen faydalarla sınırlı değildir, diğer birçok faydaları da vardır ki, biz onlara yer veremedik. Umarız ki açıklanan faydalar bu hususta yeterli olur.
Buraya kadar sözü edilen faydalardan şu sonuç ortaya çıkıyor ki, gaybet döneminde İmamı, topluma faydası olamayan bir varlık olarak nitelendirmek ve Hz. Mehdi aleyhis-selâm a inanmanın Şia toplumunda adalete yol açtığını söyleyerek, Şia inancına saldırıda bulunmak, İmametin ne anlama geldiğini kavrayamamaktan kaynaklanmaktadır.
[1] - Biharul-Envar , c. 52, s. 93
[2] - Yenabiul-Mevedde , c. 2, 89 Bab, s. 217
[3] -Enfal/33
[4] - Usul-u Kafi , c. 1, s. 334
[5] - Tezkiret-u Havass-il Ümme , Hicri 1385 yılı bas., s. 182.
[6] -Duhan/3
[7] - Kehf/65-82.
[8] - İkmal-ud Din , c. 2, s. 357.
[9] - İkmal-ud Din , c. 2, s. 327.
[10] - İkmal-ud Din , c. 2, s. 358.
[11] - Bu mektup, Bihar-ul Envar, c. 51, s. 349da, yine c. 53, s. 153te Şeyh Tusînin Gaybet adlı kitabından nakledilmiştir. Ayrıca İhticac-ı Tabersî , Necef basımı, c. 2, s. 318de de nakledilmiştir.
[12] - Görüldüğü gibi Hz. Mehdi (a.f) Şeyh Müfidi, sahip olduğu makamından dolayı böylece övmüştür. Müfid lakabını Hz. Mehdinin ona vermiş olduğu da meşhurdur.
[13] - Şeyh Müfid İmam (a.s)ın mektubunu, güvenilir müminlere ulaştırmak için çoğaltmış ve İmamın el yazısının başladığı yerde mezkur açıklamayı yazmıştır.
[14] - Bihar-ul Envar , c. 53, s. 176; İhticac-i Tabersî , c. 2, s. 324 (Necef b.).
[15] - Nehc-ül Belağa , Kısa Sözler: 147
[16] -Enbiya/105